Sultan İkinci Süleyman Han

[caption id="attachment_2025" align="alignright" width="150"] Babası: Sultan İbrahim
Annesi: Saliha Dilâşub Sultan
Doğum Tarihi: 15 Nisan 1642
Padişah Olduğu Tarih: 8 Kasım 1687
Vefatı: 22 Haziran 1691
Saltanatı: 1687 - 1691 (4 Sene)[/caption]

II. Süleyman, Sultan I. İbrahim’in Hasekisi Saliha Dilâşûb Valide Sultan'dan 1642 yılında dünyaya gelen ikinci oğludur. Osmanlı tarihçileri II. Süleyman ve Avrupalı tarihçiler ise, III. Süleyman derler. Çünkü I. Süleyman, Osmanlı tarihçilerinin Emir Süleyman dediği Yıldırım’ın oğludur. Hocaları Arabzâde Abdülvehhâb Efendi ve Celvetî Şeyhi Atpazarî Osman Fâzıl Efendi’den ciddi bir eğitim görmesine rağmen, yaşadığı kafes hayatının etkisiyle, eski Osmanlı Padişahlarını andıran bir şahsiyeti yoktu. 1687 yılında isyancıların IV. Mehmet'i tahttan indirmesiyle Padişah olmuştur. Padişah olduğunda Osmanlı Devleti, içte ve dışta buhranlı günler yaşamaktaydı.

İçerde devletin yaya kuvvetleri olan yeniçeriler ve süvari kuvvetleri olan sipahiler, bir kısım devlet adamlarının görevden alınması bahanesiyle isyan halindeydiler. Kasım 1687’den Mart 1688’e kadar 4 ay süren zorbaların isyan hareketleri neticesinde, Sadrazam Siyavuş Paşa katledildiği gibi, zorbacı başı Hacı Ali Yeniçeri Ağalığına, Tekeli Ahmed ve Deli Piri gibi bazı zorba başları da istedikleri makamlara tayin edildiler.

İçerideki bu kargaşayı fırsat bilen düşman da dört cepheden Osmanlı Devleti’ne saldırıyordu. Avusturya, Almanya, Venedik ve Ruslar dörtlü müttefikler halinde Osmanlı topraklarına saldırıyorlardı.

Her sene bir sadrazam ve serdar değişikliğine gidiyordu. Macaristan’da kan gövdeyi götürüyor ve General Caraffa eyâlet merkezi Eğri’yi 1687’nin son ayında teslim alıyordu. Almanlar, Müslüman bir şehir olan Eğri’yi her şeyiyle Hıristiyan bir şehir haline getirdi ve yüzlerce cami harap edildi. Aynı yıl Venediklilerin güçlü kumandanı Morosini de, Mora’yı Osmanlı kuvvetlerinin elinden alıyordu. Avusturya cephesi kumandanı Yeğen Osman Paşa ile sadrazam İsmail Paşa arasındaki kavgalardan istifade eden Avusturya (Nemçe) kuvvetleri 1688 Eylül’ünde Belgrad’ı zapt ettiler. 100’ün üzerinde cami kiliseye çevrildi.

Polonya (Lehistan) ve Rusya cephelerinde ise, kara gün dostu Kırım Hanı Selim Giray’ın kahramanlıklarıyla zafer Osmanlı Devleti’nin elindeydi. Avusturya’nın sulha yanaşmaması ve diğer haçlı kuvvetlerinin de onlara destek çıkması üzerine Padişah sefere çıktı. Ancak Sofya’ya kadar gelen Padişah, serdar Recep Paşa’nın mağlubiyeti, orduda isyan belirtilerinin başlaması ve de Niş’in düşmesi üzerine, geri döndü.

II. Süleyman, bütün bu sıkıntılar karşısında, Şeyhülislâm Debbağ-zâde Mehmed Efendi’nin tavsiyeleriyle Köprülü-zâde Fâzıl Mustafa Paşa’yı, ağalar işlere karışmamak şartıyla sadrazamlığa getirdi (Ekim 1689). Sadrazam’ın ilk icraatı, yersiz bazı vergileri kaldırarak reayayı memnun etmek oldu. Arkasından kendisi cepheye gitmek istediğinden, kendisi cephede iken Sultan'a etki edecek bütün ağaları devreden çıkarmak oldu. Nisan 1690’da Kanije’nin düşmesi haberi gelmesine rağmen, sancağı alarak Avusturya cephesine koşan Fâzıl Mustafa Paşa, Eylül 1690’da Semendire’yi ve Kasım 1690’da ise Belgrat’ı geri aldı. İstanbul’a geldiğinde Padişah bizzat karşıladı ve sevincini belirtti. Bu arada fitne ateşi sönmüyordu. Padişah’ın hastalığından ve sadrazamın yaptıklarından rahatsız olan bazı çevreler, ısrarla saltanatta değişiklik istiyorlardı. II. Almanya seferine çıkmak üzere Edirne’ye gelen II. Süleyman burada vefat etti. Yerine sadrazamın da tesiriyle küçük kardeşi II. Ahmed getirildi.

ZEVCELERİ: 1- Hatice Haseki; Baş Kadın 2- Behzâd Haseki. 3- İvaz Haseki. 4- Sülün Haseki. 5-Şeh-süvâr Haseki. 6- Zeyneb Haseki.

Çocukları yoktur. Zira şehzadeliğinde çocuk sahibi olmasına izin verilmemiş ve padişahlığında da çocuğu olmamıştır. Aslında gençliğinde iyi bir eğitim alan II. Süleyman, aynı zamanda meşhur bir hattat idi. Müstakim bir padişah olan II. Süleyman, ömründe bir tek vakit namazını terk etmemiştir. Şer’-i şerife aykırı tek bir hali görülmemiş ve kimseye de kızmamıştır .

08.11.1687 IV. Mehmed’in padişahlıktan indirilmesi.
II. Süleyman’ın padişah oluşu.
Avusturya’lıların, Belgrad’a doğru orduyu harekete geçirmeleri.
09.11.1687 Siyavuş Paşa’nın ordu ile Silivri’den İstanbul’a gelişi.
Cülus bahşişi isteyen Kapıkulu askerlerinin Sultanahmed meydanında toplanmaları.
Cülus bahşişi için hazinede para olmayınca, saraydan sekizyüz okkalık gümüş, yüz okkalık altının darphaneye gönderilmesi.
Hazine için halktan imdadiye (para) toplanması.
29.11.1687 Yeniçerilerin ayaklanması.
04.12.1687 Yeniçerilerin yeniden isyanları.
14.01.1688 Eğri Kalesi’nin düşmana teslimi.
02.03.1688 Sadrazam Siyavuş Paşa’nın öldürülmesi ve Nişancı İsmail Paşa’nın sadareti.
04.1688 Venediklilerin Eğriboz Adası’nı kuşatmaları.
02.05.1688 Nişancı İsmail Paşa’nın azli, Tekirdağlı Bekri Mustafa Paşa’nın sadareti.
14.08.1688 Kamaniçe Kalesi’nin kuşatmadan kurtulması.
06.09.1688 İstoln-i Belgrad Kalesi’nin düşmesi.
08.09.1688 Belgrad’ın Alman/Avusturya eline geçmesi.
30.10.1688 Kale muhasarasının kaldırılması ve Eğriboz zaferi.
30.05.1689 Venediklilerin Eğriboz’dan çekilmeleri.
Kırım Hanının Ur zaferi.
06.06.1689 II. Süleyman’ın Avusturya Seferine hareketi.
10.06.1689 Kırım üzerine yürüyen Rusların Ur-Kapı ağzında Kırım Hanı Selim Giray tarafından durdurulması.
08.07.1689 Orsova Kalesi’nin ele geçirilmesi.
30.08.1689 Batucina bozgunu.
24.09.1689 Niş bozgunu.
25.10.1689 Bekri Mustafa Paşa’nın azli.
Köprülüzade Fazıl Mustafa Paşa’nın sadareti.
Avusturya’ya sefere gidilmesi için padişahın hattı hümayunu.
23.02.1690 Rumeli’nin düşmandan temizlenmesi.
03.1690 Mora Adası’nda son Türk Kalesi Benefşe’nin Venedikliler tarafından alınması.
11.07.1690 Kanije’nin düşmesi.
12.07.1690 Eyüp yangını. Belgrad’ın Avusturyalılar eline geçmesi.
13.07.1690 Fazıl Mustafa Paşa’nın Belgrad seferi.
21.08.1690 Zernescht zaferi.
08.10.1690 Belgrad’ın Avusturyalılardan geri alınması.
01.01.1691 Mısır Çarşısı yangını.
04.03.1691 Avlonya’nın Venedikliler tarafından işgali.
22.06.1691 Sultan II. Süleyman’ın ölümü.
II. Ahmed’in Edirne’de padişah oluşu.

Sultan Dördüncü Mehmed Han

[caption id="attachment_2022" align="alignright" width="150"] Babası: Sultan İbrahim
Annesi: Hatice Turhan Sultan
Doğum Tarihi: 2 Ocak 1642
Padişah Olduğu Tarih: 8 Ağustos 1648
Tahttan İndirildiği Tarih: 8 Kasım 1687
Vefatı: 6 Ocak 1693
Saltanatı: 1648-1687 (39 Sene)[/caption]

Osmanlı tahtına, İslâm hukukunun aradığı şartların çoğunluğu bulunmadan gelen IV. Mehmed, I. İbrahim’in Turhan Hatice Sultan'dan 1642 yılında dünyaya gelmiş ve 7 yaşına basmadan Ağustos 1648’de Padişah olmuş müstesna bir şahsiyettir. Kendisini devlet işlerinden uzaklaştırdığı için oğlunun idamına dahi göz yuman Kösem Sultan, 7 yaşındaki torununu tahta geçirmekle, istediğine kavuşmuştur. Ertuğrul Gazi, Osman Gazi ve Kanuni’den sonra en uzun süre tahtta kalan Osmanlı Padişahıdır ve 39 yıl tahtta kalmıştır. Ava merakı sebebiyle Avcı Mehmed de denen IV. Mehmet'in saltanat yıllarını dört safhaya ayırmak icap etmektedir:

Birinci safha, Ağustos 1648-Eylül 1651 yılları arasında, Kösem Sultan'ın nâibe-i saltanat yani bir nevi padişah yerine padişahlık yaptığı dönemdir ki, Osmanlı Devleti’nin en acı günlerinden bir parçadır denilebilir. Zira bu döneme Ağalar Saltanatı da denmiştir. Çünkü Nâibe-i Saltanat olan Kösem Sultan, işlerini ağalar eliyle yürütmüştür. Sofu Mehmed Paşa da, kukla bir sadrazam durumundadır. Başlarını Kara Murad Ağa’nın çektiği ağaların hedefi, servetlerini arttırmak ve maalesef sefih sayılabilecek derecede hayatlarını yaşamaktı. Bunları kullanan Kösem Sultan ise, kendisini Eski Saray’a süren ve hatta idamla tehdit eden I. İbrahim’i tasfiye etmekle, devleti tek başına idare etme emeline ulaşmış görünüyordu. Sofu Mehmed Paşa ise, Atabekler ve Veliahtlar gibi devleti idare etmek istedi ise de bu saltanatı, Sipahiler ile Yeniçerilerin Sultanahmet Meydanında karşı karşıya gelecek kadar isyan etmeleri ile sarsıldı ve 1649 yılında azledilerek katl olundu. Bunun üzerine, tamamen usullere aykırı olarak Yeniçeri Ağası Kara Murad Paşa sadrazamlığa getirildi.

Ancak arkasında asıl Valide Sultan Turhan Sultan'ın bulunduğu ve bir nevi halk isyanına dönüşen kargaşa bastırılamıyor ve Osmanlı Devleti kan kaybediyordu. Daha sonra, sırasıyla Melek Ahmed Paşa ve Abaza Siyavuş Paşa’nın sadrazam olması da işi değiştiremedi. Ağalar isyanı devam ediyordu. Kösem Sultan'ın IV. Mehmet'i öldürüp yerine Şehzâde Süleyman’ı getirmek istemesi, sonunu getirdi ve 1651 yılının bir Eylül gecesi Kösem Sultan öldürüldü. İçeride bu ihtilâllerin yaşanması, Girit’te devam eden savaşa yardımı da engelliyordu. Böylece birinci dönem atlatıldı. IV. Mehmed sadece olan bitenleri seyrediyordu.

İkinci safha, Eylül 1651-Eylül 1656 tarihleri arasındaki IV. Mehmet'in annesi olan Turhan Hatice Sultan'ın Nâibe-i Saltanat olduğu dönemdir. Devletin hazinesini soyan ağalar saltanatına son verildi ve 39 ağa yakalanarak idam edildi. Tamamen iflas noktasına gelen devlet hazinesine bir ayar verilmek üzere, malî konularda tam yetkili olmak şartıyla, 1652 yılının Haziran ayında Tarhuncu Ahmed Paşa sadarete getirildi. Tarhuncu Lâyihası diye meşhur olan bütçesini hazırladı. Dertlere çare olamayınca, 1656 yılına kadar 10’a yakın sadrazam değiştirildi. Devleti, Baş Mimar Kasım Ağa, Koçi Bey, Solakzâde, Şâmî-zâde Mehmed Efendi ve lalası İbrahim Ağa müşavirliğinde Turhan Sultan idare ediyordu. Ancak devlet, şirazeden çıkmıştı ve dış baskılar da artıyordu. Tecrübeli müşavirlerinin şiddetli tavsiyeleri ile, devleti tek başına idare etmek ve Valide Sultan işe karışmamak şartıyla, tecrübeli ve yaşlı vezir Köprülü Mehmed Paşa, Eylül 1656’da sadrazamlık makamına getirildi. Artık Köprülü’ler devri başlıyordu. Bu ikinci safhada tek müessir olan Valide Sultan'dır. Yani bir nevi Osmanlı Padişahlığı makamında Padişah’ın annesi oturmaktadır. Ancak Turhan Sultan, devleti Köprülü ailesi gibi asil bir aileye teslim etmekle, kendisiyle birlikte Osmanlı tarihindeki kadınlar saltanatına son vermiştir.

Üçüncü safha, Osmanlı Devleti’ne rahat bir nefes aldırtan Köprülü’ler devridir (Eylül 1656-Ekim 1676). Bu dönemde aynı aileden iki sadrazam iktidara gelmiştir. Köprülü Mehmed Paşa (1656-1661) ve oğlu Fâzıl Ahmed Paşa (1661-1676). IV. Murad’ı kendine model alan Köprülü Mehmed Paşa, Kanuni devrini yeniden yaşatmıştır denilebilir. Makam korkusuyla Girit Serdarı Gazi Hüseyin Paşa’yı idam ettirmesi hatalı bir hareket olarak kabul edilmektedir. Ancak sonradan yaptıkları bunu telafi etmiştir. Köprülü Mehmed Paşa, evvela isyan eden Erdel Prensinin üzerine yürüdü ve Balkanlarda önemli başarılara imza attı. Uyvar fethedildi ve Erdel Osmanlı Devleti’ne bağlandı. (1658). Arkasından Anadolu’da Beylerbeyilerin de desteklediği ve tamamen sadrazamı hedef alan yeni bir Celâlî İsyanı başlamıştı. 31 paşanın idamıyla sonuçlanan bu isyanı bastırdı ve Anadolu’da Celâli isyanlarının sonunu getirdi. 1659’da Kırım Tatarları ile birlikte Rus ordusunu dağıttı. Onun döneminde 1661 Temmuz’unda İstanbul’un üçte birini yakan büyük yangın yaşandı ve beş yıllık sadaretten sonra Ekim 1661’de Edirne’de vefat etti.

Yerine geçerek 26 yaşında sadrazam olan oğlu Fâzıl Ahmed Paşa da, babasının başarılarını sürdürdü. 1663’de Almanlara karşı açılan harp 1664 yılının Ağustos Ayında Vasvar Andlaşması ile sona erdi. Zitvatorok Antlaşmasının tekrarı mahiyetindeydi. Fâzıl Ahmed Paşa döneminde başarılan işlerden biri de yıllardır devam eden Girit seferinin sona ermesi ve Girit’in fethedilmesiydi (1670). Bunu, Ukrayna meselesi yüzünden çıkan Polonya Harbi takip etti (1670). IV. Mehmet'in de katıldığı bu Lehistan seferinde, 1672 yılında Kamaniçe Kalesi fethedilince, Varşova’da panik başladı ve aynı yıl barış antlaşması imzalandı. Bu barış tekrar bozuldu ve 1667 yılında imzalanan nihai antlaşma ile sulh uzun yıllar devam etti. Aynı yıl Fâzıl Ahmed Paşa vefat etti.

Dördüncü safha, 1676-1683 yılları arasında devam eden Merzifonlu Kara Mustafa Paşa devridir. Köprülü’lerden sonra sadrazamlığa getirilen bu büyük devlet adamı, ilk problem olarak Ukrayna yüzünden patlak veren Rusya Savaşı ile meşgul oldu. 1677 yılında Çehrin’deki zor kuşatmada netice elde edilemeyince, IV. Mehmed ve sadrazamı 1. Rusya seferi için 1678 yılında yola çıktılar. I. Rusya seferi, 1680 yılında Çehrin’in alınması ile zaferle sona erdi ve bunu aynı yıl başlayan 2. Rusya Seferi takip ettiyse de, bu da 1681 yılında imzalanan Edirne Antlaşması ile tamamlanmış oldu. Bu gelişmeler, Osmanlı Devleti için büyük bir itibar kazanılmasına vesile oldu. Bundan rahatsız olan ve tecavüzlere başlayan Almanlara da 1683 yılında harp ilan edildi ve IV. Mehmet'in de katıldığı bu sefer, Osmanlı Devlet ricalinin ikiye ayrılmasıyla sonuçlandı. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa, Almanya’nın taht şehri olan Viyana’nın alınmasını teklif ederken, başını Kırım Hanı Murad Giray’ın çektiği diğer devlet ricali, zaten ayağa kalkmış olan Avrupa’nın Almanya’nın yanında yer alacağını belirterek, sadece Yanıkkale’nın alınmasıyla yetinilmesini savunuyordu. Kara Mustafa Paşa’nın fikri ağır bastı ve onun serdarlığındaki Osmanlı ordusu 12 Eylül 1683 tarihinde Viyana önlerinde müttefik haçlı seferleriyle karşı karşıya geldiler. Maalesef, Kırım Hanı Murad Giray, şahsî sebeplerle ve neticeyi düşünmeyerek ihanet etti ve Türklerin elindeki Tuna Köprüsünden düşman askerlerinin geçişini uzaktan seyretti. Neticede 11 Eylül 1683 tarihinde beklenen hezimet geldi ve Osmanlı ordusu binlerce şehit vererek ve çok kıymetli hazinelerini kaybederek geri çekilmeye mecbur oldu. Bu, Osmanlı tarihinin en ağır mağlubiyeti idi. Bu mağlubiyette, askerin sefih hayatının ve eski Osmanlı ordusunun olmayışının da büyük etkisi vardı.

Viyana bozgunu, Kanuni’den beri gelip giden duraklama devrini resmen başlatmış oldu. Artık 1071’den beri devam eden Müslüman Türk Milletinin cihat zaferleri sona eriyor ve Avrupa galebe çalmaya başlıyordu.

Bu arada devletin rükn-i azamı denilen Turhan Sultan Temmuz 1683’de vefat etmişti. Aralık 1683 tarihinde IV. Mehmed aleyhteki tahriklere dayanamayarak istikametli sadrazamı azletti ve 50 yaşını doldurmadan idam sehpasına yollandı. Artık Osmanlı tarihinde kaht-ı ricâl devri başlıyordu. Viyana bozgunu ile Karlofça Antlaşması (1699) arasında geçen 15 yıl Osmanlı Devleti için felâket seneleri oldu. Venediklilerin ve Almanların başını çektiği haçlı kuvvetleri fırsatı ganimet bilerek, 1684 yılında Osmanlı Devleti’ne harp ilan ettiler. Sadrazam Kara İbrahim Paşa’nın beceriksiz idaresindeki Osmanlı orduları, zafere koşamıyor ve maalesef Eylül 1686’da Budin düşüyordu. Osmanlı kuvvetleri Budin’i çok iyi müdafaa ediyordu, ancak Budin’de büyük kayıplar vermelerine rağmen yeniden toparlanan haçlı orduları, 160 yıl önce perişan oldukları Mohaç Meydanında Osmanlı ordusunu geriye çekilmeye mecbur ediyorlardı.

Liyakatsiz devlet adamlarının elinde perişan olan devletin hali IV. Mehmet'i hasta etmişti. Köprülü ailesini iktidardan düşürdüğü için Padişah'tan rahatsız olan Köprülü-zâde Fâzıl Mustafa Paşa ve benzeri devlet adamlarının gayretleriyle Kasım 1687 yılında hal’ edildi ve ancak idam olunmadı. Yerine II. Süleyman tahta geçirildi. Hal’inden 5 yıl sonra Edirne Sarayı’nda Ocak 1693 tarihinde vefat etti.

Kendisine Avcı Mehmed lakabını verdirten av merakı dışında, hiç bir kötü alışkanlığı yoktu. İçkiyi Osmanlı ülkesinde şiddetle yasaklamıştı. Kahvehaneleri kapatmıştı. Kendisi beş vakit namazını cemaatle kılıyordu. Kısa bir süre tahsil görebildiği için diğer Osmanlı Padişahları gibi âlim değildi.

ZEVCELERİ: 1- Meh-pâre Emetüllah Râbi‘a Gülnûş Vâlide Sultân; Gülnûş Sultân diye bilinir. Giritli bir ailenin kızıdır. II. Mustafa ve III. Ahmed’in annesidir. 2- Afife Kadın. 3- Gülnâr Kadın. 4- Kâniye Haseki. 5- Siyavuş Haseki.

ÇOCUKLARI: 1-Şehzâde Sultân Mustafa II. 2-Şehzâde Sultân Ahmed III. 3-Şehzâde Bâyezid. 4-Şehzâde İbrahim. 5-Şehzâde Süleyman. 6- Fatma Sultân. 7- Hatice Sultân. 8- Emetüllah Küçük Sultân. 9- Fatma Sultân. 10- Ümmî Sultân .


08.08.1648 Sultan İbrahim’in hal’i.
Sultan IV. Mehmed’in tahta çıkışı.
23.10.1648 Girid’in ablukası.
26.10.1648 Sipahilerin etkisiz hale getirilmesi.
Ağalar Saltanatı’nın başlaması.
29.10.1648 Cinci Hoca’nın idamı.
03.1649 Yeniçerilerin ayaklanması.
21.05.1649 Sofu Mehmed Paşa’nın azli.
Kara Murad Paşa’nın sadareti.
07.07.1649 İstanbul üzerine yürüyen Gürcü Nebi’nin, Bulgurlu muharebesi sonunda etkisiz kılınması.
29.08.1649 Kandiya’nın ikinci kuşatması.
15.03.1650 Venedik Donanması’nın ikinci kez Çanakkale Boğazı’nı abluka altına alması.
05.08.1651 Veziriazam Kara Murad Paşa’nın istifası.
Melek Ahmet Paşa’nın sadareti.
12.11.1650 Girid’e asker malzemesi yardımı.
13.06.1651 Donanmanın Girid’e hareketi.
21.08.1651 İstanbul’da esnaf ve halk ayaklanması.
Veziriazam Melek Ahmed Paşa’nın azli.
Siyavuş Paşa’nın ilk sadareti.
02.09.1651 Kösem Sultan’ın öldürülmesi.
03.09.1651 Ağalar Saltanatının sonu.
27.09.1651 Siyavuş Paşa’nın azli.
Gürcü Mehmed Paşa’nın sadareti.
20.06.1652 Gürcü Mehmed Paşa’nın azli ve Tarhuncu Ahmet Paşa’nın sadareti.
1653 Tarhuncu Ahmed Paşa’nın devletin malî durumunu düzeltmek amacıyla bir bütçe düzenlemesi.
21.03.1653 Tarhuncu Ahmed Paşa’nın idamı, yerine Kaptanı Derya Derviş Mehmed Paşa’nın sadareti.
16.03.1654 Çanakkale Boğazı deniz zaferi.
28.101654 Derviş Mehmed Paşa’nın azli, yerine Halep Valisi İbşir Mustafa Paşa’nın sadareti.
25.02.1655 İbşir Paşa’nın İstanbul’a gelişi.
11.05.1655 Veziriâzam İbşir Paşa’nın idamı, Kara Murad Paşa’nın sadareti.
19.08.1655 Kara Murad Paşa’nın azli.
Ermeni Süleyman Paşa’nın sadareti.
28.02.1656 Ermeni Süleyman Paşa’nın azli.
Girid Serdarı Gazi Deli Hüseyin Paşa’nın sadareti.
04.03.1656 “Vaka-i Vakvakiyye” olayı.
İstanbul’da isyan.
05.03.1656 Deli Hüseyin Paşa’nın göreve gelememesi, yerine önce Siyavuş Paşa’nın getirilmesi, onun da ölümü ile Boynu Eğri Mehmed Paşa’nın sadareti.
26.06.1656 Çanakkale Boğazı’nda donanma bozgunu.
Bozcaada, Semendirek ve Limni Adaları’nın Venediklilerin eline geçmesi.
İstanbul Girit yolunun kapanması.
03.07.1656 Sarı Kenan Paşa’nın Kaptan-ı Deryalığa tayini ve donanma ile İstanbul’dan hareketi.
19.07.1657 Venedik Donanması’nın Çanakkale Boğazı önünden kaçırılması.
31.08.1657 Bozcaada’nın ele geçirilmesi.
15.09.1657 Köprülü Mehmed Paşa’nın sadareti.
24.09.1657 Katip Çelebi’nin ölümü.
23.06.1658 Veziriâzam Köprülü Mehmed Paşa’nın Erdel Serdarlığı.
01.09.1658 Yanova Kalesi’nin teslimi.
13.11.1658 Anadolu Valilerinin isyanına karşı IV. Mehmed’in Veziriazam ile birlikte harekete geçmesi.
11.12.1658 Hükümet kuvvetlerinin Ilgın’da bozguna uğraması.
29.12.1658 Girid Serdarı Gazi Deli Hüseyin Paşa’nın idamı.
16.02.1659 Anadolu isyanının ele başlarının Halep’de yok edilmeleri.
12.07.1659 Knotop zaferi.
Rus ordusunun imha edilmesi.
12.11.1659 Eflak isyanının bastırılması.
23.05.1660 Erdel isyanının bastırılması.
14.07.1660 Varat muharebesi.
23.07.1660 En Büyük İstanbul yangını.
İstanbul’un yarısı yandı, kül oldu.
27.08.1660 Varat Kalesi’nin fethi.
22.07.1661 Yeni Cami yapımına yeniden başlanması. (50 yıl sonra)
29.10.1661 Köprülü Mehmed Paşa’nın ölümü.
30.10.1661 Köprülü Fazıl Ahmed Paşa’nın sadareti.
23.01.1662 Erdel zaferi.
12.04.1663 Fazıl Ahmed Paşa’nın Avusturya seferi Serdarlığı’na atanması.
07.06.1663 Ordu’nun Belgrad’a ulaşması.
03.07.1663 Avusturya’nın barış önerisi.
17.08.1663 Uyvar kuşatması.
24.09.1663 Uyvar Kalesi’nin teslim olması.
03.11.1663 Novigrad’ın fethi.
25.01.1664 Donanma’nın Zigetvar kuşatması.
08.02.1664 Yeni Camii’nin açılışı.
07.05.1664 Serdar’ın Belgrad’dan hareketi.
30.06.1664 Yeni Kale’nin ele geçirilmesi.
01.08.1664 Gotthard muharebesi.
10.08.1664 Vasvar barışı.
24.07.1665 Topkapı Sarayı yangını.
15.05.1666 Fazıl Ahmed Paşa’nın Girit Seferine görevlendirilmesi.
25.05.1666 Kandiya kuşatması.
03.11.1666 Fazıl Ahmed Paşa’nın Hanya’ya ulaşması.
16.01.1667 Kış nedeniyle Kandiya kuşatmasının kaldırılması.
30.06.1668 Yeniden Kandiya kuşatması. (İkinci dönem)
18.08.1668 Padişah IV. Mehmed’in Girid’e gitmek üzere Edirne’den hareketi.
01.06.1669 Kandiya kuşatması. (III. Dönem)
05.09.1669 Girid’in Osmanlı Devleti’ne verilmesine ilişkin Osmanlı-Venedik Anlaşması.
27.09.1669 Kandiya’ya ordunun girişi.
05.05.1670 Fazıl Ahmed Paşa’nın Girid’den ayrılışı.
01.07.1670 Fazıl Ahmed Paşa’nın Edirne’ye gelişi.
04.06.1672 I. Lehistan seferi.
Padişahın hareketi.
18.08.1672 Kameniçe kuşatması.
27.08.1672 Kameniçe’nin alınması.
18.10.1672 Puçaş barışı.
09.12.1672 Padişahın seferden Edirne’ye dönüşü.
07.08.1673 II. Lehistan Seferi. Padişahın hareketi.
16.06.1674 Sultan IV. Mehmed’in Ukrayna seferi.
18.08.1674 Ladyzyn Kalesi’nin alınması.
21.08.1674 Lehistan’ın barış önerisi.
18.09.1674 Sultan IV. Mehmed’in Ukrayna Seferinden dönüşü.
24.08.1674 Leopol muhrebesi.
02.11.1674 Veziriâzam Fazıl Ahmed Paşa’nın ölümü.
04.11.1676 Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın sadareti.
27.11.1676 Zorown Anlaşması.
Polonya ve Ukrayna’nın Osmanlı Devleti’ne katılması.
14.08.1677 Çehrin kuşatması.
30.04.1678 Rusya Seferi, Sultan IV. Mehmed’in İstanbul’dan hareketi.
19.07.1678 Ordu’nun Çehrin’e varışı.
20.08.1678 Çehrin Kalesi’nin alınması.
31.08.1679 Serdarıekrem Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın Edirne’den sefere hareketi.
11.09.1679 Dinyeper (Özü) Nehri ve Aksu boylarında yapılan kalelere Türk ordusunun yerleşmesi.
29.10.1680 Padişahın Rusya seferinden Edirne’ye dönüşü.
11.02.1681 Osmanlı-Rus barışı.
24.07.1681 Sakız faciası.
09.01.1682 Tökeli İmrenin Orta Macar Krallığı sorunu.
09.06.1682 Vasvar barışının yenilenmesi.
27.07.1682 Orta Macar seferi.
15.08.1682 Kaşka Kalesi’nin fethi.
12.10.1682 Avusturya Seferi.
Sultan IV. Mehmed’in sefer için Edirne’ye hareketi.
31.12.1682 Avusturya’ya son barış girişimi.
01.04.1683 IV. Mehmed’in, Avusturya Seferi için Edirne’den hareketi.
24.05.1683 Padişah’ın Belgrad’da kalması.
Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın ordu başında hareketi.
27.06.1683 Viyana muhasarasına karar verilmesi.
14.07.1683 İkinci Viyana kuşatması.
12.09.1683 Kırım Hanı Murad Giray ve Budin Beylerbeyi’nin ihanetleri sonucu kaybedilen Alman Dağı Muharebesi nedeniyle Viyana kuşatmasının kaldırılması ve ordunun çekilmesi.
14.09.1683 Ordu’nun Yanıkkale’de toplanması.
22.09.1683 Ordu’nun Budin’e ulaşması.
07.10.1683 Ciğerdelen (Parkany) zaferi.
01.11.1683 Estergon’un düşman eline geçmesi.
15.11.1683 Veziriazam ve Serdarıekrem Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın idam fermanı.
Kara İbrahim Paşa’nın sadareti.
18.06.1684 Vişegrad Kalesi’nin düşmesi.
27.06.1684 Vayçen bozgunu.
15.07.1684 Avusturya Ordusu’nun Budin Kuşatması.
Venedik Cumhuriyetinin harp ilanı.
08.08.1684 Ayamavri Kalesi’nin düşmesi.
26.09.1684 Kamaniçe bozgunu.
28.09.1684 Preveze’nin düşmesi.
02.10.1685 Budin’in kuşatmadan kurtulması.
07.04.1685 Bosna Beylerbeyi’nin Sin zaferi.
03.06.1685 Koron kuşatması.
10.10.1685 Lehistan cephesinde Bojan zaferi
18.11.1685 Kara İbrahim Paşa’nın azli, Sarı Süleyman Paşa’nın sadareti.
15.06.1686 Navarin’in düşmesi.
02.09.1686 Budin’in düşmesi.
Macaristan’ın elden çıkması.
12.08.1687 Mohaç bozgunu.
05.09.1687 Cephedeki askerin isyanı.
Sarı Süleyman Paşa’nın kaçması.
İsyan eden ordunun İstanbul üzerine yürümesi.
25.09.1687 Atina’nın düşmesi.
08.11.1687 Sultan IV. Mehmed’in padişahlıktan indirilmesi.
Sultan II. Süleyman’ın padişah oluşu.

Sultan İbrahim Han

[caption id="attachment_2019" align="alignright" width="150"] Babası: Sultan I. Ahmed
Annesi: Kösem Sultan (Mahpeyker)
Doğum Tarihi: 4 Kasım 1615
Padişah Olduğu Tarih: 9 Şubat 1640
Tahttan İndirildiği Tarih: 8 Ağustos 1648
Vefatı (Öldürülmesi): 18 Ağustos 1648
Saltanatı: 1640 - 1648 (8 Sene)[/caption]

Sultan I. Ahmet'in Mahpeyker Kösem Sultan'dan 1615 yılında dünyaya gelen çocuğu olan I. İbrahim, 24 yaşında 1640 yılında ağabeyi IV. Murad’ın vefatından sonra tek Osmanoğlu olarak tahta oturdu. Kendisinden başka Osmanoğlu mevcut değil idi. Maalesef, kendisi diğer Osmanlı Padişahları derecesinde tahsil ve terbiyesini tamamlamamıştı. Zira hayatını zindan gibi olan kendi dairesinde geçirmiş; dört ağabeyinin idamını bizzat yaşadığı gibi, II. Osman ve IV. Murad zamanlarında olan acı olayları da bizzat yaşamıştı. Bütün bunlar, vücudunda bazı arızalara ve hatta tarihçilerin nakline göre şiddetli bir migrene yol açmıştı. Kendisini tahta davet eden ulema, devlet ricali ve Valide Sultan'a mütereddit bir sima ile bakan ve saltanatta asla niyeti olmadığını ifade eden Sultan İbrahim, tahta oturduktan sonra da, “Elhamdülillah, Ey Rabbim! Benim gibi zayıf bir kulunu bu makama layık gördün. Saltanat günlerimde milletimi hoş hal eyle ve birbirimizden hoşnut eyle” diye dua etmiştir.

Sultan İbrahim, lehinde ve aleyhinde olmak üzere iki durumla karşı karşıyaydı. Lehinde olan durum, dürüst ve ciddi bir devlet adamı olan Kemankeş Kara Mustafa Paşa’nın veziriazam olmasıydı. Şeyhülislâm Yahya Efendi’nin de yardımlarıyla, aleyhlerindeki bütün tahriklere rağmen, I. İbrahim’in ilk yıllarında devlet idaresini epeyce rayına koymuştur. Hazinenin gelir-gider muvazenesini muhafazaya çalışmış; sikke yani paranın değer ayarlamasını düzene sokmuş ve devlete ciddiyet getirmeye çalışmıştır.

Maalesef, başta Valide Sultan olmak üzere, bir kısım ehliyetsiz devlet adamlarının tahriklerine kapılan Sultan, Kemankeş Kara Mustafa Paşa’yı 1644 yılında idam ettirmiştir. Bir ay sonra Şeyhülislâm Yahya Efendi’nin de ölümü, devletin kadınların, ağaların ve ehliyetsiz kişilerin eline geçmesine sebep olmuştur. Bunun en acı misallerinden birisi, zaten yetişmemiş olan Padişah’a kanunları çiğneyerek bedava makamlar elde eden Safranbolulu Hüseyin Efendi’nin Hace-i Sultânî olarak tayin edilmesidir. Cinci Hoca da denmektedir. 1644 yılında Anadolu Kazaskerliğine kadar yükselmiştir. Buna rikâbdarlıktan II. Vezirliğe yükselen Yusuf Ağa ve sonradan Paşa’yı da ekleyebilirsiniz. Yusuf Paşa’nın rüşvet ve hediye düşkünü bir devlet adamı olduğu yönünde ithamlar vardır.

Aleyhinde olan durum, annesi ve Valide Sultan olan Kösem Sultan'ın varlığıdır. Biraz önce saydığımız olumsuzlukların başında da, maalesef bu kadın bulunmaktadır. Önceleri, annesinin ihtirasını bildiği için, Topkapı’dan Eski Saray’a göndererek bu dertten kurtulmak istemiştir. Ancak muvaffak olduğunu söylemek mümkün değildir. Maalesef, Kara Mustafa Paşa’dan sonra vezir-i azam olan Semin Mehmed Paşa da, bu aleyhteki durumu daha da kötüleştiriyordu.

Bütün bunlara rağmen, Katoliklerin zulmünden bıkan yerli Ortodoks Rumların Venediklilerden rahatsızlığından da istifade edilerek, 1645’de Malta üzerine sefere karar verildi. Serdarlık Kaptan-ı Derya Yusuf Paşa’ya verildi. 1645 Ağustosunda 45 gün süren Hanya muhasarası zaferle sonuçlandı. Ancak acele davranıldı ve Osmanlı ordusu Girit’ten çekildi. 1646 yılında Deli Hüseyin Paşa serdarlığında 2. Sefer yapıldı, ancak Kandiye fethedilemedi. Ada ikiye bölünmüştü (1648).

Sultan İbrahim zamanında, Valide Sultan kısmen devre dışı bırakılmış ise de, devlet işlerine kadınların müdahalesi önlenememiştir. Padişahın aile hayatına düşkünlüğü, onu kadınların avucuna ister istemez itmiştir. Hakkındaki sefihlik iddiaları doğru değildir. Zira IV. Murad gibi otoriter; I. Mustafa gibi biçare ve III. Murad gibi fazla kadına düşkün değildir. Gençliğinde buhranlı bir hayat yaşaması, diğer sultanlar gibi kendini fazla yetiştirememesi, Osmanlı neslinin devamı için devamlı kadınlar tarafından özel hayata teşvik edilmesi, Şeker-pare denilen musâhibeler gibi onu eğlenceye teşvik eden cariyelerinin fazla oluşu, kadınların bu yakınlıklarını devletin imkânlarını çarçur etmekte kullanmaları, I. İbrahim’in cidden eksik olan yönleridir. Hele Telli Haseki başta olmak üzere, kendi hanımlarına aile fertlerinden daha fazla önem verir hale gelmesi, işi çığırından çıkarmıştır. Bunların tahriki ile Sultan İbrahim’de başlayan lüzumsuz samur merakı, bu olumsuzluklardan sadece biridir.

Önemle ifade edelim ki, bütün bu anlatılanlardan Sultan İbrahim’in gayr-i meşru bir hayat yaşadığı anlaşılmamalıdır. Zira özel hayata düşkünlük ile, gayr-i meşru hayat tamamen farklı şeylerdir.

Bütün bu olaylar, devlet idaresinde sıkıntılara yol açmış; israf ve bunun karşılığında gelirlerin azalması devleti sarsmaya başladı. Bunlardan biri de, Sivas Valisi Varvar Paşa’nın isyanıdır (1647). Ocak ağaları yeniden cuntalaşıp devleti soymaya başlayınca, Padişah bunların haklarından gelmek istedi ise de, olay duyuldu ve ihtilal çıktı. 1648 Ağustosunda asilerin isteği üzerine Sadrazam Hezar-pâre Ahmed Paşa azl edildi ve sonra asilerce öldürüldü. Ağaların adamı olan Sofu Koca Mehmed Paşa, sadrazamlığa getirildi. İhtilâlin arkasında nâibe-i saltanat olmak isteyen Kösem Sultân vardır. Şeyhülislâm Abdurrahim Efendi’yi de yanına alan sadrazam tarafından, Ağustos 1648 tarihinde hal’ edildi ve bir odaya haps olundu. 7 Ağustos 1648’de henüz 7 yaşındaki IV. Mehmet'e, hem şer’-i şerife ve hem de kanuna aykırı olarak biat edildi. Sonra Şeyhülislâmın, “İki halife bulunduğu zaman, fitneyi önlemek için birini katlediniz” şeklindeki fetvasına dayanılarak I. İbrahim hal’inden 11 gün sonra boğularak şehit edildi.

Zamanındaki sadrazamlar arasında Kemankeş Kara Mustafa Paşa, Semin Mehmed Paşa ve Hezâr-pâre Ahmed Paşa’yı; Şeyhülislâmlar arasında Zekeriya-zâde Yahya Efendi ve Abdurrahim Efendi’yi ve diğer devlet adamları arasında Kaptan-ı Derya Deli Hüseyin Paşa, Kaptan-ı Derya Damad Fâzıl Paşa ve Nişancı Ahmed Paşa’yı zikredebiliriz.

ZEVCELERİ: 1- Hatice Turhan (Tarhân) Vâlide Sultân; Rus asıllı bir câriyedir ve uzun yıllar nâibe-i saltanatlık yapmıştır. IV. Mehmed’in annesi. 2- Sâliha Dil-aşûb Vâlide Sultân; II. Süleyman’ın annesi ve câriye. III. Haseki olduğu sanılıyor. 3- Hatice Muazzez Sultân; II. Haseki’dir ve II. Ahmed’in annesidir. 4- Hüma Şah Haseki Sultân (Telli Haseki); Sultân İbrahim’in en çok sevdiği Haseki’si. Nikâh ile kadınlığa alındı. 5- Ayşe Sultân; 4. Haseki. 6- Mâh-i Enver Sultân; 5. Haseki. 7-Şivekâr Sultân; 6. veya 7. Haseki.

ÇOCUKLARI: 1-Şehzâde Mehmed IV. 2-Şehzâde Süleyman II. 3-Şehzâde Murad. 4-Şehzâde Selim Hân. 5-Şehzâde Osman. 6-Şehzâde Ahmed II. 7-Şehzâde Süleyman. 8-Şehzâde Bâyezid. 9- Fatma Sultân. 10- Ümmü Gülsüm Sultân. 11- Ayşe Sultân. 12- Gevher Hân Sultân. 13- Kaya Sultân. 14- Beyhan Sultân. 15- Atîka Sultân .

09.02.1640 Sultan IV. Murad’ın vefatı.
Sultan İbrahim’in tahta çıkışı.
31.08.1640 Galata, deniz kıyısında büyük İstanbul yangını.
01.01.1642 Şehzade Mehmed’in doğumu. (Avcı Mehmed)
03.02.1642 Azak Kalesi’nin alınması için harekete geçilmesi.
15.04.1642 Şehzade Süleyman’ın doğumu. Kemankeş Kara Mustafa Paşa’nın, vergilerin adil toplanması için eyaletlerde yeni tespitler yaptırması.
30.04.1642 Azak Kalesi’nin teslim olması.
25.02.1643 Şehzade Ahmed’in doğumu.
26.06.1643 Nasuh Paşa isyanı ve ortadan kaldırılması.
31.01.1644 Veziriâzam Kemankeş Kara Mustafa Paşa’nın idamı ve Semin Mehmed Paşa’nın sadareti.
28.02.1644 Divan Şairi Yahya Efendi’nin ölümü.
19.04.1645 Girid seferi kararı.
30.04.1645 Donanmanın Girid seferi için hareketi.
21.05.1645 Anadolu askerinin Sakız Adası’nda donanmaya katılması.
08.06.1645 Donanma’nın Navarin’e gelişi.
21.06.1645 Navarin’den hareket edilmesi.
24.06.1645 Girid’e asker çıkarılması.
25.06.1645 Ordu’nun Hanya önlerine gelmesi.
26.06.1645 Büyük İstanbul yangını.
27.06.1645 Hanya Kuşatması.
19.08.1645 Hanya Kalesi’nin teslim olması.
22.08.1645 Hanya Kalesi’nin Türk ordusu tarafından işgali.
21.10.1645 Donanma’nın Girid’den İstanbul’a dönüşü.
17.12.1645 Veziriâzam Semin Mehmed Paşa’nın azli.
Başdefterdar Salih Paşa’nın sadareti.
22.01.1646 Hanya fatihi Kaptanı Derya Silâhdar Yusuf Paşa’nın idamı.
02.02.1646 Budin Beylerbeyi Gazi Deli Hüseyin Paşa’nın Girid Muhafızlığına atanması ve Hanya’ya ulaşması.
09.03.1646 Kisamo Kalesi’nin fethi.
07.04.1646 Venedik’lilerin Bozcaada’ya asker çıkarması.
21.07.1646 Suda Kalesi’nin kuşatılması.
07.07.1647 Kandiye kuşatması. Osmanlı Donanması’nın önünden kaçan Venedik Donanmasının bir bölümünün Epir ve Dalmaçya’ya doğru hareketleri.
28.09.1647 Donanma’nın Girid’e asker ve malzeme yığınağı .
16.02.1648 Kandiye kuşatmasında düşman saldırılarının yok edilmesi.
Türk zaferi.
19.05.1648 İkinci Türk zaferi.
20.05.1648 Sivas Valisi Varvar Ali Paşa’nın isyanı ve öldürülmesi.
24.05.1648 Venedik Donanmasının Çanakkale Boğazı ablukası.
29.05.1648 Büyük İstanbul zelzelesi.
18.06.1648 Kaptanı Derya Mehmed Paşa’nın idamı.
24.061648 Girid Serdarı Gazi Hüseyin Paşa’nın yaralanması.
06.07.1648 Girid düşman tabyalarının ele geçirilmesi.
07.08.1648 Veziriazam Ahmed Paşa’nın azli.
Sofu Mehmed Paşa’nın sadareti.
26.05.1648 Çanakkale Boğazı önlerine gelen Venedik donanmasının serdar Mehmed Paşa kumandasındaki kuvvetlerin top atışları neticesinde boğazdan çekilmeleri.
08.08.1648 Sultan İbrahim’in hal’i. (Padişahlıktan alınması)
Sultan IV. Mehmed’in Padişah olması. (Avcı Mehmed)

Sultan Dördüncü Murat Han

[caption id="attachment_2013" align="alignright" width="150"] Babası: Sultan 1. Ahmed
Annesi: Kösem Sultan (Mahpeyker)
Doğum Tarihi: 27 Temmuz 1612
Tahta Çıkışı: 10 Eylül 1623
Saltanatı: 1623 - 1640 (17 Sene)
Vefatı: 9 Şubat 1640 gecesi[/caption]

I. Ahmet'in Mahpeyker (Kösem) Sultan adlı hanımından 28 Cemaziyülevvel 1021 (27 Temmuz 1612) tarihinde İstanbul’da dünyaya gelmiş oğludur. 1032/1623 tarihinde Veliaht Şehzâde Murad, Dördüncü Murad ünvanlıyla 11 yaşını 1 ay 15 gün geçe tahta çıkmıştır. Bunun en önemli sebebi, Sultan Mustafa’nın şuurdan mahrum bulunması ve Devletin de Erzurum Valisi Abaza Mehmed Paşa’nın isyanı ve benzeri olaylar sebebiyle müthiş bir zaafa maruz kalmış olmasıydı. Tecrübeli devlet adamı Sadrazam Kemankeş Ali Paşa, Şeyhülislâm Yahya Efendi ve Kazaskerlerle de meşveret ederek, çocuk yaşta olmasına rağmen Sultan Ahmet'in en büyük ve erşed şehzâdesi Murad’ın Padişah olmasını zaruri görmüşlerdi. Mecnunun yani akıl hastasının imameti yani Halife olması caiz görülmediğinden Padişah’ın hal‘i gerektiğini ve oğluna dokunulmayıp Saray’daki odasında göz hapsine alınacağını Validesine ilettiler ve 9 Eylül 1623 sabahı Sultan Murad’ı halife ve hükümdar ilan ettiler.

Sultan Murad, Ebu Eyyub'el Ensari türbesinde, asrın maneviyat reislerinden Aziz Mahmut Hüdayi'nin eliyle kılıç kuşanmıştır.

IV. Murad’ın saltanat devresini iki ana bölüme ayırmak icap etmektedir:

Birinci Safha: IV. Murad’ın ismen Padişah olduğu, ancak devleti annesi Kösem Sultan ile Sadrazamlarının ve Şeyhülislâm ve benzeri devlet adamlarının yönettiği devredir (1032/1623-1041/1632). Bu devre, 8 küsur sene devam etti.

Sultan Murad işbaşına geldiğinde, Yeniçeriler çok fazla şımarmışlardı. Padişahın huzuruna kadar giren yeniçeri ağaları ve ocak çorbacıları, Padişahın adamlarını katletmeye kadar işi vardırmışlardı. Memlekette rüşvet ve yolsuzluk aşırı derecelere ulaşmıştı. Dış ve iç hazineler bomboş olduğundan ocaklara cülûs bahşişi bile verilememekteydi. Hatta Enderun’daki altın ve gümüş eşya Darphaneye gönderilerek cülûs bahşişi verilmeye çalışılmıştı.

Devletin itibarı ve siyasi durumu da iyi değildi. Erzurum Valisi Abaza Mehmed Paşa isyan etmiş ve eline geçirdiği yeniçerileri katletmeye başlamıştı. Sultan Osman’ın kanını isterim diyerek Genç Osman olayını bahane edip Devlete kan kusturmaktaydı. Diğer taraftan fırsatı ganimet bilen İran da Bağdat'ta isyan çıkartmış ve hatta Bağdat'ı ele geçirmişti. Kısaca içeride celâli denilen zorbalar ve dışarıda da İranlılar Osmanlı Devleti’ni sarsmaktaydı.

Böyle bir durumda IV. Murad’ın tahta geçmesine vesile olan Sadrazam Kemankeş Ali Paşa da gururlanmış ve suiistimallere başlamıştır. Bunu fark eden ve hakkı söylemekten çekinmeyen Şeyhülislâm Yahya Efendi, 1032/1623 Ramazan Bayramında vaki olan ziyaretinde Sadrazamın rüşvet ve zorbalıklara göz yumduğunu Padişah’a bildirince, durumu öğrenen Sadrazam hemen onun da aleyhine geçmiş ve dürüst Şeyhülislam'ı bir kısım yalan ve iftiralarla görevinden aldırarak yerine biraz da sakin tabiatlı olan Esad Efendi’yi tayin ettirmiştir. Bu da devlet için büyük bir problemdir.

Böylesine sıkıntılarla Padişah olan IV. Murad, bizzat devlete hükmedemiyordu. Hâkim devlet ricâli ve annesi idi. Şeyhülislâm Yahya Efendi’yi görevden aldıran ve suiistimallere adı karışan Kemankeş Ali Paşa’nın Padişah’tan Bağdat'ın düşmesini yalan söyleyerek saklaması, bardağı taşıran son damla oldu. Verilen idam kararıyla hayatına son verilen Sadrazamın yerine tecrübeli devlet adamı ve Kubbealtı veziri Çerkez Mehmed Paşa getirildi. Abaza Mehmed Paşa’yı takip için Doğu Anadolu’ya kadar gelmişti; ancak yolda vefat etti ve yerine Diyarbekir Beylerbeyisi Hâfız Ahmed Paşa tayin edildi. Kösem Sultan'ın büyük kızı Ayşe Sultan ile evlenip Damat sıfatını da alan Hâfız Ahmed Paşa, Abaza Mehmed Paşa’nın affedilip Erzurum Valiliğinde görevlendirilmesi üzerine, Bağdat'ta Bekir Subaşı’nın çıkardığı isyanı bastırmak üzere Bağdat tarafına serdar-ı ekrem ve sadrazam olarak hareket etti. İyi bir komutan olmadığından muvaffak olamadı ve 1626 yılında azledildi. İran Şahı Şah Abbas Bağdat isyanını körüklüyor ve hatta gönderdiği askerlerle onları destekliyordu. Bağdat Valiliği Bekir Subaşı’ya verilerek mesele halledilmek istendi.

Yerine Damat Halil Paşa ikinci defa sadrazam oldu ve yeniden patlak veren Abaza isyanını bastırmak üzere Erzurum’a gönderildi. Ancak bu da başarılı olamadı ve 1628 yılında görevden alındı. Bunun yerine muhteris, otoriter ve becerikli bir komutan olan Damat Hüsrev Paşa Sadrazamlığa getirdi. Önünde Abaza isyanını bastırmak meselesi vardı. Büyük bir maharetle bu problemi, 1628 yılının 9. ayında çözdü ve Abaza’nın askerleri terhis olundu ve kendisi de İstanbul’a getirildi. Sultan Murad, ağabeyi Osman’ın kanı için mücadele eden bu komutanı Bosna Beylerbeyi yaparak taltif etti. Mesele de halledilmiş oldu.

Ancak bu sırada İran Şahı Bağdat'ta ikinci isyanı çıkarmış ve Bağdat üzerine yürüyerek burayı işgal etmişti. Bu İran’la savaş yapılacak demekti. Yeniçeriye dayanan ve emniyet ve asayişi temin ediyorum diyerek epeyce zulümler icra eden Hüsrev Paşa, bizzat Bağdat üzerine yürüdü. Ancak Bağdat'ı alamadı ve 1631 yılının onuncu ayında bu görevden azledildi. Yerine de yine Damat Hâfız Ahmed Paşa getirildi.

Hâfız Ahmed Paşa’nın işi zordu. Zira hem Tokat’taki mazul sadrazam ve onun işbirlikçisi olan Damat Recep Paşa ile uğraşmak zorundaydı ve hem de İran Devletine karşı olan savaşı yönetecekti. Gerçekten ikincisine sıra gelmeden hayatı sona erdi. Zira IV. Murad’ın zorba başı dediği Damat Recep Paşa yeniçeriyi ve kapıkulu sipahilerini isyana teşvik etti. Maalesef bütün bu isyan tahriklerinde Nâibe-i Saltanat Kösem Sultân’ın da müdahalesi vardı ve isyancıları destekliyordu. Bütün arzuları kukla bir padişahla devleti idare etmekti. 19 Recep isyanı diye bilinen bu isyan neticesinde Hâfız Ahmed Paşa, Padişah’ın gözü önünde isyancılar tarafından öldürüldü ve Zorbacı başı Recep Paşa 1632 yılının bu zorlu günlerinde Sadrazamlığa getirildi.

Sultan Murad, zorbacı başı Recep Paşa’nın entrikalarının ardında mâzul Sadrazam Hüsrev Paşa’nın bulunduğunu biliyordu. Ayrıca isyan eden zorbalar, sadece Ahmed Paşa’nın öldürülmesiyle yetinmiyorlardı. Esad Efendi’den sonra yeniden Şeyhülislâm olan Yahya Efendi’nin de bu görevden alınmasını istiyorlardı. Nitekim alındı ve yerine Ahizâde Hüseyin Efendi Şeyhülislâmlığa getirildi. İsteklerinin sonu gelmiyordu. Sultan Murad evvela, Murtaza Paşa’yı tavzif ederek Tokat’taki Hüsrev Paşa’nın ele geçirilmesini istedi; teslim olmadı ve sonra da öldürülüp halka cesedi teşhir edildi. Bunun üzerine Recep Paşa yeniden kapıkulu askerlerini tahrik ederek 20 Şaban ihtilali diye bilinen ikinci isyanı çıkarttı. Veliaht Şehzâde Bayezid Padişah yapılmak istendi; ancak muvaffak olunamadı. IV. Sultan Murad, ipleri ele almaya başlamıştı ve hemen devleti tehlikeye sokan Recep Paşa’yı 18 Mayıs 1632 tarihinde idam ettirdi. Bunun üzerine Sultanahmet Meydanına toplanan isyancı askerler yeniden anarşi çıkarmak istediler. Ancak Sultan Murad zeki davrandı ve açık bir divan yaparak âlimler, devlet ricâli ve askerlerin huzurunda, halkın da duyabileceği şekilde tarihî bir nutkunu îrâd eyledi. Anarşinin devletin temellerine girdiğini, ordunun savaşamaz hale geldiğini, askerin siyaset ile uğraşmaktan işini yapamadığını, devleti bir avuç zorba ve hırsıza yedirmeyeceğini, şeriata, kendisine ve kanuna itaat etmeyen kim olursa olsun hakkından geleceğini bildirdi. Padişah, “Allah’a, O’nun Peygamberine ve sizden olan ülü’l-emre itaat ediniz” mealindeki ayeti okudu ve tefsir etti. Arkasından “Habeşli bir köle dahi olsa başınızdaki âmirlere itaat ediniz” manasını taşıyan hadisi zikredip şerh etti. Ve şununla bağladı: “Sizin sadakatiniz şu vakit doğrudur ki, aranızda tefrikaya mahal vermeyesiniz. Aranızdaki müfsitleri barındırmayasınız. Allah’ın emrine ve Rasülullah'ın hadisine aykırı hareket edenleri desteklemeyesiniz. Ben ki, halifeyim, bana itaat etmeyip celâliler ve haricîler mesabesindeki eşkıyaları desteklerseniz, memleketin hali ne olur?”.

Bu fevkalade ikna edici konuşmayı dinleyen halk ve devlet ricali, Padişah lehine çok büyük tezahürat yaptılar ve IV. Murad’ın asıl saltanat yılları başlamış oldu.

İkinci Safha: IV. Murad’ın ikinci ve asıl saltanat safhasıdır ki, Recep Paşa’nın katledilip zorbaların tasfiye edildiği 1041/1632 yılından başlar ve vefatına yani 1640 yılına kadar devam eder. Son sekiz yıl Sultan Murad’ın asıl saltanat yıllarıdır.

IV. Murad 21 yaşına gelmiş ve çocukluk devresini bitirerek devleti idare edecek tecrübeye sahip olmuştu. Devletin idaresini ele alır almaz, Tabanı Yassı Mehmed Paşa’yı sadrazamlığa getirdi. Evvela devlet toprakları üzerindeki emniyet ve asayişi temin etmeye başladı; sonra da Devleti tehdit eden başta İran olmak üzere dış tehlikelere yöneldi. Şimdi bunları da çok kısa olarak özetleyelim:

1) IV. Murad’ın ilk yaptığı icraat, Ağabeyi Genç Osman’ın ölümüne yol açan ve memlekette huzuru bozan zorbacıların elebaşlarını teker teker temizlemek oldu. Gerçekten Saka Mehmed, Gürcü Rıdvan, Cadı Osman ve benzeri eşkıya reisleri hemen idam edildi. Bunlardan Beyşehri, Seydişehri ve çevresini kasıp kavuran Deli İlâhî, İstanbul’a getirilerek katl olundu. Balıkesir çevresinde Solakoğlu diye bilinen İlyas Paşa, Küçük Ahmed Paşa’nın gayretleriyle ele geçirildi ve ortadan kaldırıldı. Yine Lübnan ve Suriye taraflarında zulüm rüzgarları estiren Dürzi lider Maanoğlu Fahreddin ve oğlu Mesud da İstanbul’a celb olunduktan sonra 1635 yılında idam edildiler.

2) İstanbul’da 1043/1633 yılında çıkan ve İstanbul’un yaklaşık beşte birini yakıp yıkan büyük yangın üzerine, bunu da bahane eden IV. Murad, zamanın Şeyhülislâmı Ahi-zâde Hüseyin Efendi’den de fetva alarak, tütün ekmeyi ve tütün içmeyi yasaklamıştır. Ancak Şeyhülislâmdan aldığı fetvayla bununla kalmamış ve çıkarılan yasağa uymayanları, devlete isyan etmiş kabul edip katl etmeye başlamıştır. Solakzâde, tütün yüzünden katle şer‘î cevaz veren Şeyhülislâm sonradan idam edilince, kendisi hakkında “Cezây-ı sezâsını buldu” ifadesini kullanmıştır. IV. Murad, tütün yasağı ile yetinmemiş ve o devirde zorbaların, işsizlerin ve de eşkıyanın toplantı yerleri haline gelen kahvehaneleri de hem kapatmış ve hem de yasağa rağmen içki içip sarhoş olanları gerekli cezalarla cezalandırmıştır. Her iki hadiseyi de, memlekette kaybolan huzuru yeniden tesis etmek gayesiyle ve de eşkıyanın gözünü korkutmak için yaptığı ifade edilen Sultan Murad, bazı tarihçilere göre, bütün Osmanlı arazilerinde yaklaşık 20.000 eşkıyayı ortadan kaldırmıştır. Elbette ki bütün tasfiyeler sırasında bazı mazlumlar da zulme maruz kalmış olabilir.

3) Sultan Murad’ın eski Osmanlı Padişahlarından farklı olarak yaptığı bir icraat da, o zamana kadar “Görevden azl olunur ve nefy olunabilir; ancak katl olunmaz” diye bilinen kuralı çiğneyerek, ulema sınıfından bazı insanları da idam ettirmesidir. 1043/1633 yılında İzmit, İznik ve Bursa taraflarına doğru düzenlediği teftiş seyahatinde, rüşvet iddiaları ve yolsuzluk ithamları yüzünden İznik Kadısını idam ettirmiştir. Bu durumu, teessüfle Valide Sultan'a bir yazı ile duyuran ve yazısında “Kendülerini bedduadan sakınırız. Umulur ki, siz kendilere nasihat buyurub âlimler zümresinin hayır duasını aldırasınız; ecdadının hürmet gösterdiği bu zümreye Padişah da hürmet göstere” ifadelerini kullanan Şeyhülislâm Ahi-zâde Hüseyin Efendi, Valide Sultan tarafından hemen menfi ithamlarla Padişah’a ihbar edilmiştir. Maalesef Sultan Murad, Şeyhülislâmı Padişaha isyan hazırlığı suçundan idam ettirmiştir. Bu Şeyhülislâm, kardeş katline de karşı çıkan ve bunu bizzat Sultân Murad’a hatırlatan cesur bir ilim adamıdır.

4) Osmanlı Devleti’nin iç ahvâlindeki bu karışıklıktan istifade eden İran Şah’ı, yeniden Bağdat'a saldırmış ve Bağdat'ı ele geçirmiştir. Padişah, sadrazamları tarafından yapılan harekâtlar netice vermeyince, bizzat kendisi İran üzerine iki ayrı sefer düzenlemiştir. Birinci İran Seferi, Revan Seferi diye meşhurdur. 1635 yılında yapılan bu sefer neticesinde, Revan (Erivan) alınarak Tebriz taraflarına da akın yapılmıştır. On ay sürmüştür. İkinci İran seferi ise, Bağdat Seferi diye bilinmektedir. İranlıların Revan’ı yeniden ele geçirmeleri üzerine 1638 yılında Padişah Bağdat'a yürümüştür. Uzun süren bir muhasaradan sonra 1639 yılında Bağdat yeniden Osmanlı Ülkesine katılmıştır. Bu savaşta Osmanlı Sadrazamı Tayyar Mehmed Paşa şehit olmuştur. Daha sonra Kemankeş Kara Mustafa Paşa’nın başkanlığında yürütülen sulh müzâkereleri neticesinde İranlılarla Kasr-ı Şirin Antlaşması yapılmış ve savaşlara son verilmiştir. Bu antlaşma ile Erivan ve Azerbaycan İran’da; Bağdat ve havalisi ise Osmanlı Devleti’nde kalmıştır. Artık, IV. Murad, Fâtih-i Bağdat unvanını kazanmıştır.

Sultan Murad, büyük bir karşılama ile İstanbul’a döndü. Ancak nikris hastalığına müptelâ idi. Nihâyet tedaviler netice vermeyince, Ramazan Bayramının 2. günü yatağa düşen Sultan, 8.2.1640 tarihinde vefat eyledi. Cenaze merasiminde gazalarda bindiği üç atının eyerleri ters takılarak cenazenin önünde yürütülmesi, İslâmiyet’te yok ise de, İslam'a kesin aykırı bir âdet de değildir.


10.09.1623 Sultan Mustafa’nın tahttan indirilmesi.
Sultan IV. Murad’ın tahta çıkarılması.
11.01.1624 Bağdad’ın Safavilerin eline geçmesi.
03.04.1624 Veziriazam Kemankeş Kara Ali Paşa’nın idamı, yerine Çerkes Mehmed Paşa’nın sadareti.
28.05.1624 Abaza Paşa isyanının bastırmak için ordunun Veziriazam kumandasında harekete geçmesi.
07.1624 Kırım isyanı.
05.09.1624 Kayseri çevresinde Abaza Paşa’nın etkisiz kılınması.
12.1624 Cennetoğlu isyanı.
28.01.1625 Çerkez Mehmed Paşa’nın ölümü.
08.02.1625 Diyarbakır Beylerbeyi Hafız Ahmet Paşa’nın sadareti.
05.10.1625 Karadenizde Kara-Harman zaferi.
11.11.1625 OrdununBağdad’a ulaşması.
13.11.1625 Bağdad Kuşatması.
29.04.1626 Osmanlı-Safavi görüşmeleri.
03.07.1626 Bağdad kuşatmasının kaldırılması.
01.12.1626 Hafız Ahmet Paşa’nın azli; yerine Halil Paşa’nın sadareti.
04.12.1626 Yeni Sadrazamın Abaza Paşa isyanını bastırmak için hareketi.
03.1627 Ordunun Erzurum’a gelişi.
Erzurum kuşatması.
25.09.1627 Kuşatmanın başarısız kalışı.
20.12.1627 Ordu’nun Tokat’a ulaşması.
06.04.1628 Halil Paşa’nın azli; yerine Ekrem Hüsrev Paşa’nın sadareti.
30.08.1628 Ordunun ikinci Erzurum kuşatması.
22.09.1628 Abaza Paşa’nın teslim olması.
14.10.1628 Ordunun Erzurum’dan-İstanbul’a dönüşü.
10.06.1629 Hemedan ve Bağdad seferinin başlaması.
21.08.1629 Ordu’nun Konya-Diyarbakır-Halep-Musul’a hareketi.
28.01.1630 Ordu’nun Musul’dan hareketi.
05.05.1630 Mihriban zaferi.
15.05.1630 Mihriban’dan Hemedan’a hareket.
14.07.1630 Çemhal zaferi.
24.08.1630 Ordu’nun Kasr-ı Şirin’e ulaşması.
05.10.1630 Bağdad’ın ikinci kuşatması.
14.11.1630 İkinci kez Bağdat kuşatmasının kaldırılması.
12.12.1630 Ordu’nun Musul’a dönüşü.
06.09.1631 Ordu’nun Diyarbakır’da kışlaması.
25.10.1631 Veziriazam Hüsrev Paşa’nın azli.
Müezzinzade Hafız Ahmet Paşa’nın sadareti.
18.11.1631 Ordu’nun İstanbul’a dönmesi hakkında emir.
10.02.1632 Zorbaların Topkapı Sarayı’na saldırıları.
Veziriazamı öldürmeleri.
Topal Recep Paşa’nın sadareti.
08.06.1632 Sultan IV. Murad’ın Devlet idaresini doğrudan ele alması.
08.1632 Balıkesir bölgesinde isyan.
02.09.1633 Büyük İstanbul yangını, şehrin beşte biri yandı.
16.09.1633 Kahvehanelerin kapatılması ve tütün yasağı.
15.10.1633 Van Kalesi’nin Safavi kuşatmasından kurtarılması.
17.12.1633 Ordu’nun Haleb’e gelmesi.
07.01.1634 Sultan IV. Murad’ın ilmiye sınıfını etkisiz kılması.
Şeyhülislâmın idamı.
08.04.1634 Sultan IV. Murad’ın Lehistan Seferi için İstanbul’dan Edirne’ye hareketi.
27.07.1634 Lehistan Hükümeti’nin Osmanlı şartlarını kabul etmesi.
23.08.1634 Abaza Paşa’nın idamı.
09.1634 Lehistan barışı.
27.01.1635 Şair Nef’i’nin idamı.
10.03.1635 IV. Muradın Revan seferine çıkışı.
03.07.1635 Sultan IV. Murad’ın Erzurum’a girişi.
26.07.1635 Ordu’nun Revan önüne gelişi.
08.08.1635 Revan Kalesi’nin teslim alınması.
11.09.1635 Tebriz şehrinin işgali.
30.09.1635 Ordu’nun Van’a gelişi.
21.10.1635 IV. Murad’ın Diyarbakır’a ulaşması.
04.11.1635 IV. Murad’ın Diyarbakır’dan İstanbul’a hareketi.
27.01.1636 IV. Murad’ın İstanbul’a girişi.
01.04.1636 Erivan’ın Safaviler eline geçmesi.
03.10.1636 Szalonto bozgunu.
02.02.1637 Veziriazam Mehmed Paşa’nın azli, Bayram Paşa’nın sadareti.
07.03.1637 Ordu’nun doğu seferine başlaması.
05.07.1637 Azak Kalesi’nin Rusların eline geçmesi ve yıkarak geri çekilmeleri.
08.04.1638 IV. Murad’ın Bağdat Seferine çıkması.
22.07.1638 Ordu’nun Haleb’e ulaşması.
26.08.1638 Veziriâzam Bayram Paşa’nın ölümü.
27.08.1638 Diyarbakır Beylerbeyi Tayyar Mehmed Paşa’nın sadareti.
03.09.1638 Ordu’nun Veziriâzam kumandasında Diyarbakır’dan hareketi.
15.11.1638 Bağdat Kuşatması.
19.12.1638 Muharebenin başlaması.
23.12.1638 Veziriazam Tayyar Mehmed Paşa’nın ölümü, yerine Kaptanı Derya Kemankeş Kara Mustafa Paşa’nın sadareti.
24.12.1638 Bağdat'ın ele geçirilmesi (teslimi).
25.12.1638 Safavi kuvvetlerinin yok edilmesi.
26.12.1638 IV. Murad’ın İmam-ı Azam türbesini ziyaret etmesi.
14.01.1639 IV. Murad’ın Bağdat’tan hareketi.
27.01.1639 Padişahın Musul’a gelişi ve Safavi Hükümdarına ihtarı.
05.02.1639 Padişahın Diyarbakır’a gelişi.
23.03.1639 Veziriazam Kemankeş Kara Mustafa Paşa’nın İran seferi.
29.04.1639 Safavi elçisinin Veziriazam tarafından kabulü.
17.05.1639 Osmanlı-İran Hududunu çizen Kasrı Şirin Andlaşmasının imzalanması.
12.06.1639 Sultan IV. Murad’ın İstanbul’a dönüşü.
05.01.1640 Kemankeş Kara Mustafa Paşa’nın İstanbul’a dönüşü.
09.02.1640 Sultan IV. Murad’ın vefatı.
Sultan İbrahim’in tahta çıkması.

Zeynep Alkan

[caption id="attachment_1999" align="alignright" width="150"] Babası: Hamdi Alkan
Annesi: Canan Hoşgör
Kardeşi: Ayşe ve Ceren
Doğum Yılı: 1998[/caption]

Kendini Vine dünyasında binlerce kişiye tanıtmayı başarmış olan Zeynep Alkan ünlü oyuncu ve yönetmen Hamdi Alkan'ın kızıdır.

Zeynep Alkan, İstanbul doğumludur ancak memleketi Hatay'dır. Vine fenomeni Zeynep'in gözleri ve mimikleri oldukça beğenilmekte. 1998 doğumlu olmakla birlikte günümüzde 18 yaşındadır (2016).

Kişisel Sosyal Hesapları:

• Twitter: zeynepalkan98


• Instagram: zeynepalkanz


• Vine Profil ID: 950133887948972032

 

 

 

 

[gallery link="file" ids="2000,2001,2002" orderby="rand"]

Sultan Birinci Mustafa Han

[caption id="attachment_1997" align="alignright" width="150"] Babası: Sultan III. Mehmed
Annesi: İsmi tarihe kaydedilmemiş.
Doğum Tarihi: Hicri 1000 (M:1591/1592)
Tahta Çıkışı: 22 Kasım 1617
Tahttan İndirildiği Tarih: 26 Şubat 1618
Saltanatı: 1617-1623 (5 Sene)
Vefatı: 20 Ocak 1639[/caption]

Sultan Mustafa, iki defa Osmanlı tahtına oturmuştur:

Birincisi: Kasım 1617-Şubat 1618 tarihleri arasındaki 3 aylık saltanattır. I. Ahmed vefat ettiği zaman, koyduğu ekberiyyet ve erşediyyet kaidesine göre, kendi şehzâdeleri henüz küçük idiler. Bunun üzerine II. Osman’ın şahsiyetinden çekinen ve Kösem Sultan diye de bilinen Mâhpeyker Haseki’nin de etkisiyle, kardeşi Sultan Mustafa tahta oturtuldu. Kendisi saltanattan uzak kalmak istiyordu ve Osmanlı kaynaklarının ifadesine göre, aklında hafiflik, kararlarında ve işlerinde isabetsizlik bulunması hasebiyle, devlet ve ilim adamları iç huzuruyla biatı yapamadılar. I. Ahmed devrinde devleti tek başına yürüten Dârüssa’âde Ağası Mustafa Ağa, Şeyhülislâm Esad Efendi, Kâim-makam Sofi Mehmed Paşa ve diğer yetkilileri ikna ederek hali için fetva aldılar ve I. Ahmet'in oğlu II. Osman’ı tahta çıkardılar.

İkincisi; Mayıs 1622-Eylül 1623 yani 1.5 yıllık saltanattır. II. Osman’ın büyük bir zulümle Mayıs 1622’de yani 4 yıl sonra tahttan indirilmesinden sonra, Veziriazam Davud Paşa kullanılarak Sultan Mustafa yeniden tahta çıkarılmıştır. Ancak II. Osman’ın ölümüne sebep olan yeniçerilerden ve Davud Paşa’dan halk rahatsızdır. Bu arada Saray’da bulunan şehzâdelerin de öldürüleceği haberi alınınca, halk ayaklanmaya başlamış ve Şeyhülislâm Yahya Efendi’nin tavsiyesiyle Kara Davud Paşa azledilerek yerine Mere Hüseyin Paşa getirilmiştir. Karışıklık devam edince sırasıyla Lefkeli Mustafa Paşa ve Gürcü Mehmed Paşa sadrazamlığa tayin olundu.

İç karışıklıktan istifade etmek isteyen iç ve dış mihraklar Osmanlı Devleti’ni sarsıyordu. Trablus Şam Beylerbeyi Yusuf Paşa ve Erzurum Beylerbeyi Abaza Mehmed Paşa, yeniçerilere kin kusarak isyan etmişler ve çok sayıda yeniçeriyi de katletmişlerdi. İstanbul’a gelmek üzere hazırlık yapıyordu. Sipahiler, II. Osman’ın katillerinin bulunması için baş kaldırdılar ve bunun üzerine Kasım 1622’de toplanan divan Davud Paşa’nın idamına karar verdi. Ağustos 1623 yılında Sadrazamlığa getirilen Kemankeş Ali Paşa, basiretiyle devlet adamlarını topladı ve Sultan Mustafa’nın saltanat koltuğunda kalmaması gerektiğine karar verildi. Tahttan sevinçle Eylül 1623 tarihinde ayrılan Sultan Mustafa, Ocak 1639 tarihinde vefat etti.

Sultan Mustafa’nın dünyevî saltanatı istemeyen bir hali olduğu kesindi. Aklının hafif, tedbirinin zayıf ve saltanat koltuğunda dahi çocukça hareketlerde bulunan biri olduğu da doğruydu. Osmanlı kaynakları açıkça akıl hastası demek olan mecnun tabirini kullanmamaktadırlar. Konuyu Solakzâde’nin ifadeleriyle noktalamakta yarar görüyoruz: “26 yaşında idiler. Yalnız bir miktar aklı hafif olup buna hapiste uzun süre kalması sebep olmuştur; giderek aklı başına gelir diye doktorların tedaviye devam etmeleri kaydıyla Şeyhülislâm Esad Efendi kavliyle amel olunmuştur”.

III. Mehmet'in oğlu olan Sultan Mustafa’nın tespit edilen kadını ve çocukları mevcut değildir. İkballeri vardır. Kadın efendileri bilinmemektedir.

22.11.1617 Sultan I. Ahmet'in ölümü.
I. Mustafa’nın padişah olması.
26.12.1618 Sultan I. Mustafa’nın tahttan indirilmesi.
II. Osman’ın padişah olması.
19.05.1622 Veziriazamın ve Dârüssâde Ağasının Yeniçeri ve Sipahiler tarafından öldürülmesi.
Sultan II. Osman’ın tahttan indirilmesi.
Sultan I. Mustafa’nın ikinci defa tahta çıkarılması.
20.05.1622 Veziriazam’ın öldürülmesi.
Kara Davud Paşa sadareti ve Genç Osman’ın Yedikule’de şehit edilmesi.
13.06.1622 Kara Davud’un azli.
Mere Hüseyin Paşa’nın sadareti.
24.06.1622 Sultan I. Mustafa’nın, Genç Osman dönemindeki kıyafeti kaldırması.
08.07.1622 Mere Hüseyin Paşa’nın azli, Lefkeli Mustafa Paşa’nın sadareti.
21.09.1622 Lefkeli Mustafa Paşa’nın azli, Gürcü Mehmed Paşa’nın sadareti.
01.10.1622 Lehistan Kazaklarının Karadeniz harekâtlarına son veren Donanmanın İstanbul’a dönüşü.
17.11.1622 Abaza Paşa isyanı.
Erzurum Kalesi’nden çıkarılan Yeniçerilerin İstanbul’a gelmesi.
Abaza Paşa’ya kızan Yeniçerilerin İstanbul’da yangın çıkarmaları, esnafa zarar vermeleri.
İsyan eden yeniçerilerin ulemayı Fatih camiinde toplaması.
02.01.1623 Genç Osman’ı öldürenlerin, öldürülmesi fermanı.
05.02.1623 Gürcü Mehmed Paşa’nın azli, Mere Hüseyin Paşa’nın ikinci sadareti.
30.08.1623 Mere Hüseyin Paşa’nın azli, Kemankeş Kara Ali Paşa’nın sadareti.
10.09.1623 Sultan I. Mustafa’nın tahttan indirilmesi.
IV. Murad’ın padişah olması.

Sultan Birinci Ahmed Han

[caption id="attachment_1994" align="alignright" width="150"] Babası: Sultan III. Mehmed
Annesi: Handan Sultan
Doğum Tarihi: 18 Nisan 1590
Tahta Çıkışı: 21 Aralık 1603
Saltanatı: 1603-1617 (14 Sene)
Vefatı : 22 Kasım 1617[/caption]

14 yaşında hükümdar olup 14 sene Padişahlık etmiş bulunan I. Ahmed, 1026/1617 yılında 28 yaşında vefat eylemiştir. III. Mehmet'in, Hândan Sultan'dan Manisa’da 18 Nisan 1590/22 Cemaziyülahır 998 tarihinde dünyaya gelen oğludur. 22 Kânun-ı sânî 1603/18 Recep 1012 tarihinde babası yerine tahta çıktı. Padişah olduğunda on dört yaşında idi. Tahta çıktığı zaman memleketin iç düzensizliklerinden başka Avusturya ve İran harpleri devam ediyordu. Kırım Hânı süvarilerinin Boğdan ve Eflak’ı tahrip ve Erdel memleketini de sıkıştırmaları üzerine, bu üç bey Avusturya tarafını bırakıp tekrar Türklerle birlik olunca, imparator sulha yanaşmak zorunda kaldı. Tuna üzerindeki Zitvatorok denen yerde Osmanlılarla antlaşma yapıldı (1606). Böylelikle 15 yıldır sürüp giden Avusturya (Nemçe) harpleri sona ermiş oldu. Bu antlaşma Osmanlı Devletinin Avrupa’daki ilerleyişinin durduğunun bir vesikası olarak kabul edilir.

İran savaşlarına gelince, İran şahı Büyük lâkabıyla anılan Şah Abbas ile yapılan muharebelerde hiç de iyi neticeler alınmadı. Nihayet 1612’de İranlılarla da sulh yapıldı. Fakat üç sene sonra iki devlet arasında savaş yeniden başladı (1615). Bir aralık anlaşma yapılır gibi olduysa da savaş gene devam etti. Celâlî denilen eşkıya yer yer Anadolu’yu kaplamıştı. Kuyucu Murad Paşa, yıllarca uğraşarak ve yakaladığı zorbaları kuyulara doldurarak Anadolu’yu temizledi ve halka geniş bir nefes aldırdı.

I. Ahmed zamanında Murad Reis ve Halil Paşa gibi deniz kahramanları Türk donanmasına zaferler kazandırmışlardır. Padişah, savaşlardan ve gailelerden ancak başını kurtarmıştı ki, ömrü vefa etmedi; genç yaşında öldü. İstanbul’da At meydanında yaptırdığı ismi ile anılan (Sultanahmet Câmii) yanındaki türbesine defnedildi (1616).

Başta Muallim-i Sultani Mustafa Efendi olmak üzere, muhitinin tesirine kapılan I. Ahmed, itimat ettiği değerli kimseleri devlet hizmetinde kullanmıştır. Gençliğine rağmen, icraatında azimli idi. Saraydaki kadın nüfuzunu önlemiş, kadınlara âlet olmamıştır. Özellikle Venedikli Baffo veya Safiye Sultan diye bilinen siyasi kadını Eski Saray’a göndermekle kadınların devlet işlerine fazla karışmalarını önlemiştir. Ayrıca Yıldırım Bayezid’den beri sürüp gelen nizam-ı âlem için kardeş katli meselesini düştüğü suiistimal çukurundan çıkarması ve bu usul yerine, saltanatın sülaleden en büyüğe geçmesi yani ekberiyyet ve erşediyyet nizâmını koyması ve kardeşi Mustafa’yı öldürmemesi gibi önemli icraatları vardır. Şiire meraklı idi. Yazdığı şiirlerde Bahtî mahlasını kullanırdı. Sultan Ahmed Camii'ni o yaptırmıştır. Bir diğer önemli hizmeti de, o zamana kadar icra olunan Osmanlı Kanunlarını yeniden tertip ve tedvin yoluna gitmiş olmasıdır. Elbette ki bunu, devrinde yaşayan kanun-şinâs âlimlere borçludur.

I. Ahmed devri denilince akla gelen isimlerin başında, Celâlî İsyanlarını durduran, devlet ve kanun nizamının tesisi için yazılı ve fiilî tedbirler alan Vezir ve sonradan da Sadrazam olan Kuyucu Murad Paşa gelmektedir. Ayn Ali’nin her iki Kanunname Mecmuasını da Kuyucu Murad Paşa’ya takdim etmiş olması, onun hukuki düzenlemeler üzerindeki fonksiyonunu da ortaya koymaktadır.

I. Ahmed devrinin sadrazamları arasında Kasım Paşa, Sokullu ailesinden Mehmed Paşa, Derviş Paşa ve Nasuh Paşa’yı; diğer devlet adamlarından Cigala-zâde Mahmûd Paşa, Etmekçi-zâde Ahmed Paşa ve Sarıkçı Mustafa Paşa’yı; meşhur âlimlerden Şeyhülislâm Sun’ullah Efendi, Hoca-zâde Mehmed Efendi, Mu’allim-i Sultân Mustafa Efendi ve Ahi-zâde Hüseyin Efendi’yi ve maneviyat erenleri arasında Aziz Mahmûd Hüdâyî Hazretleri, Şeyh Abdülmecid Sivâsî ve Cerrah Paşa Şeyhi diye bilinen Şeyh İbrahim Efendi’yi zikredebiliriz.

ZEVCELERİ: 1- Hatice Mahfirûze Sultân; Genç Osman’ın annesi. 2- Kösem Sultân (Mahpeyker Sultân). IV. Murad’ın annesi ve Osmanlı Hareminin en namdâr kadını. 3- Fatma Haseki; Câriyelerdendir.

ÇOCUKLARI: 1-Şehzâde Osman II. 2-Şehzâde Sultân Mehmed Hân. 3-Şehzâde Murad IV. 4-Şehzâde Cihangir Hân. 5-Şehzâde Hasan. 6-Şehzâde Bâyezid. 7-Şehzâde Kâsım. 8-Şehzâde Süleyman. 9- Sultân İbrahim. 10- Ayşe Sultân. 11- Fatma Sultân. 12- Hân-zâde Sultân. 13- Burnaz Atike Sultân. 14-Şehzâde Orhan. 15-Şehzâde Hüseyin .


20.11.1603 Sultan III. Mehmed’in ölümü.
21.12.1603 I. Ahmed’in Padişah olması.
29.12.1603 Malkoç Ali Paşa’nın veziriazam olması.
23.01.1604 Padişah I. Ahmed’in sünnet olması. Padişah olduğunda 14 yaşında bulunan I. Ahmed bu yaşına kadar sünnet edilmemişti.
02.02.1604 İmparatorluğun ilişkilerinde Doğu ve Batı cephelerinin kurulması.
30.05.1604 Veziriâzam Ali Paşa’nın Batı Cephesi serdarlığına; Cağaloğlu Sinan Paşa’nın Doğu Cephesi serdarlığına getirilmesi.
Malkoç Ali Paşa’nın Batı Cephesine, Belgrad’a hareketi.
08.06.1604 Erivan Kalesi’nin Safavilere teslimi ve Safavilerin Karabağ, Şirvan ve Gürcistan’a etkilerinin başlaması.
15.06.1604 Doğu Serdarı Sinan Paşa’nın Safavi Cephesine hareket.
26.07.1604 Malkoç Ali Paşa’nın Belgrad’da ölmesi.
05.08.1604 Lala Mehmed Paşa’nın sadareti ve Batı Cephesi serdarlığı.
25.09.1604 Peşte’nin yeniden alınması.
15.10.1604 Vaç Kalesi’nin işgali.
18.10.1604 Estergon kuşatması.
08.11.1604 Doğu ordusunun Kars’a gelmesi.
09.02.1605 Veziriazam ve Serdarıekrem’in İstanbul’a dönüşü.
21.05.1605 Veziriazamın Belgrad’a hareketi.
14.06.1605 Avusturya işgalinde bulunan Erdel’in isyanı.
29.08.1605 Estergon kuşatması.
Ciğerdelen işgali.
08.09.1605 Vişegrad Kalesi’nin teslim alınması.
09.09.1605 Urumiye Gölü çevresinde Osmanlı ordusunun bozulması.
19.09.1605 Tepedelen Kalesi’nin fethi.
03.10.1605 Estergon Kalesi’nin fethi.
18.10.1605 Büyük Avusturya akını.
12.11.1605 Celalilerin, Osmanlıları Bolvadin’de bozguna uğratmaları.
20.11.1605 Veziriâzam Lala Mehmed Paşa’nın Macar Kralını kabul ederek taç giydirmesi.
Erdel ve Macaristan’ın Osmanlı himayesine alınması.
15.01.1606 Osmanlı Devleti’nde ilk tütün ithalinin başlaması. (İlk Kahve ithali Kanuni devrindedir. İthali İngilizler gerçekleştirmiştir.)
16.03.1606 Lala Mehmed Paşa’nın İstanbul’a dönmesi.
21.06.1606 Lala Mehmed Paşa’nın ölümü, yerine Derviş Paşa’nın geçmesi.
19.09.1606 Canbulatoğlu isyanı.
20.10.1606 Zitvatorok Barış görüşmeleri. (Osmanlı-Avusturya)
09.12.1606 Veziriazam Derviş Paşa’nın idamı.
11.12.1606 Veziriazamlığın Batı Serdarı Kuyucu Murad Paşa’ya verilmesi.
17.01.1607 Celalilerin Nif Kalesi’ni ve çevresini ele geçirmeleri.
15.06.1607 Veziriazam Kuyucu Murad Paşa’nın Celali isyanlarını etkisiz kılmak için Anadolu Serdarlığına atanması ve İstanbul’dan hareket etmesi.
22.10.1607 Oruç Ovası zaferi. (Canbulatoğlu Ali Paşa ile Lübnan dürzilerinden Şeyh Fahreddin’in yenilmesi.)
30.10.1607 Kilis’in işgali.
09.11.1607 Haleb’in işgali-Halep Kalesi’nin alınması.
17.04.1608 Ordu’nun Halep’ten ayrılması.
05.08.1608 Kalenderoğlu’nun Alaca-Çayında bozgunu.
18.12.1608 Veziriazâm Kuyucu Murad Paşa’nın İstanbul’a dönmesi.
01.08.1609 Kâbe örtülerinin İstanbul’dan gönderilmesi.
08.10.1609 Sultanahmet Camii’nin temeli’ni atma töreni.
29.04.1610 Veziriâzam ve Serdarıekrem Kuyucu Murad Paşa’nın İran Seferine çıkışı.
16.09.1610 Ordu’nun Erzurum’a varışı.
11.10.1610 Acı Çay karşılaşması.
16.10.1610 Ordu’nun Tebriz’den Diyarbakır’a dönüşü.
Safavilerle harp etmeden anlaşmaya varılması.
05.08.1611 Kuyucu Murad Paşa’nın ölümü.
22.08.1611 Diyarbakır Beylerbeyi Nasuh Paşa’nın Sadâreti.
20.11.1612 Osmanlı-Safavi barışı.
07.08.1613 İçki yasağı, tüm Osmanlı ülkesinde içki bulundurmak, satmak, almak, içmek yasak edilmiştir.
13.05.1614 Donanmanın Malta ve Trablusgarp seferine çıkışı.
01.07.1614 Erdel sorununun çözümü.
06.07.1614 Malta akını.
18.07.1614 Trablusgarp’dan hareketle Mora’nın güneyine baskın.
08.1614 Kazakların Sinop baskını ve etkisiz kılınmaları.
17.10.1614 Nasuh Paşa’nın idamı.
“Öküz” Kara Mehmed Paşa’nın sadarete getirilmesi.
22.05.1615 Kara Mehmet Paşa’nın İran seferine çıkması.
17.04.1616 Bosna Valisi İskender Paşanın Boğdan Seferi ve zaferi.
18.04.1616 Serdarıekrem Kara Mehmet Paşa’nın ordusu ile Erzurum’a hareketi.
Hedef Revan Kalesi’nin alınması.
08.06.1616 Ordu’nun Kars’a ulaşması.
11.09.1616 Erivan kuşatması.
Erivan kuşatmasının kaldırılması.
05.11.1616 Ordu’nun Erzurum kışlağına dönüşü.
17.11.1616 Veziriazam Kara Mehmed Paşa’nın azli; yerine Kaptanı Derya Halil Paşa’nın ilk sadareti.
09.06.1617 Sultanahmed Camiinin açılışı.
15.06.1617 Ekrem Halil Paşa’nın İran seferine çıkması.
27.09.1617 Osmanlı-Lehistan barışı.
22.11.1617 Sultan I. Ahmed’in ölümü.
Kardeşi Sultan I. Mustafa’nın padişah olması.

Sultan Üçüncü Mehmed

[caption id="attachment_1991" align="alignright" width="150"] Babası: Sultan III. Murad
Annesi: Safiye Sultan
Doğum Tarihi: 26 Mayıs 1566
Tahta Çıkışı: 27 Ocak 1595
Saltanatı: 1595 - 1603 (8 Sene)
Vefatı: 21 Aralık 1603[/caption]

III. Mehmed, II. Murad’ın Safiye Sultan'dan 1566’da dünyaya gelen oğludur. Babasının vefatı üzerine sancak beyliğinden Osmanlı Padişahlığı tahtına oturan son şehzâde olarak 1595’de Manisa’dan gelerek İstanbul’da cülûs etti. Her padişah döneminde olduğu gibi, son zamanlarda âdet haline gelen yeniçerilerin baş kaldırmaları ve bahşiş talebi kavgaları bunda da meydana geldi. Ferhat Paşa’nın gayretleriyle zorbalar bastırıldı. Ancak Avusturya seferi uzayıp gidiyordu. Sadrazam Sinan Paşa, Eflak üzerine yürüdü; Bükreş’i aldı; ancak Yergöğü’nde dehşetli bir mağlûbiyet tattı.

Padişah Hocası Hoca Sadettin Efendi, Sinan Paşa’nın fikrine katılarak Padişahın bizzat sefere katılmasını arzu ediyordu. Bu arada vefat eden Sinan Paşa’nın yerine Damat İbrahim Paşa veziriazam olmuştu. Nihâyet Yeniçerilerin de teşvikiyle 21 Haziran 1596/24 Şevval 1004’de Padişah sefere çıkmak üzere hareket etti. Eğri Kalesi kuşatılıp feth olundu ve bu sebeple III. Mehmed Eğri Fâtihi olarak anıldı. Daha sonra Macarların Kereşteş dedikleri Haçova’da zor da olsa büyük bir zafer kazanıldı. Bunda Hoca Sadettin’in büyük bir rolü vardı. Harpten dönen Padişah, Hoca Sadettin ve çevresindeki insanların tesiriyle Cığala-zâde’yi sadrazamlığa getirdi. Ancak hem Kırım Han’ı Gazi Giray’ı azledip Kırım’da fitne çıkarmasıyla ve hem de muharebe gününün ertesi günü askeri yoklatarak dâhilde ihtilâfların ve isyanların baş göstermesine vesile olmasıyla fayda yerine zarar getirdi. Gerçekten Cağaloğlu Sinan Paşa’nın bu hareketleri neticesinde Anadolu’da Celâlî denilen eşkıya isyanları memleketi kasıp kavurmaya başladı. 1008/1599 yılında Damat İbrahim Paşa yeniden Sadrazamlığa getirildi. Nemçe Harbi sürüp giderken Tiryaki Hasan Paşa ve Kuyucu Murad Paşa, Avrupa’da mühim zaferlere imza basıyorlardı. Uyvar üzerine gidilmesi de bu tarihlerde oldu.

Bütün bu zorluklar içinde bir de İran Şahı antlaşmayı bozdu ve Osmanlı Devleti’ne harp ilan etti. Anadolu’yu Celâlî isyanları kasıp kavuruyordu. Osmanlı Devleti bu karışıklıklar ve ihtilâller içinde iken III. Mehmed 1603’de dünyaya gözlerini yumdu. Oğlu Mahmut'un katli, Celâlî isyanları ve bunları tahrik eden Safeviler karşısında ordunun başarılı sonuçlar alamaması, III. Mehmet'in ölümüne sebep olan en önemli olaylardı.

III. Mehmed, sancağa çıkan ve oradan padişahlığa gelen son Osmanoğlu'dur. Fıtraten zayıf iradeli ve saf idi. Vehhâmdı. Anası Safiye Sultan'ın müthiş tesiri altında kalıyordu. Babası gibi III. Mehmed de, kardeş katli meselesini en çok suiistimal eden padişahlardan biriydi. 19 kardeşini, aldığı zayıf fetvalara dayanarak idam ettirdi. Bu arada, başkalarıyla ittifak ettiği ve yazışmalarda bulunduğu jurnallenen oğlu Şehzâde Mahmut'u da idam ettirdi; sonra da jurnalleyen insanların hayatına son verdi.

III. Murad devrinde de babasının zamanında olduğu gibi, devamlı bir duraklama ve hatta gerileme alâmetleri kendini göstermektedir. Düzenli kanunnameler yerine, devletin merkez teşkilâtında ve özellikle ülül-emrin temelini teşkil eden Padişah ve vezirlerde görülen şer-i şerife muhalif halleri siyasetnameler ile âlimler ikaz ve irşat eylemişlerdir. Taşra teşkilâtında meydana gelen zulümleri ve haksızlıkları ise, ya yerli âlimler merkeze bildirmişler veya halkın tazallüm ve şikâyeti üzerine merkez teşkilâtı taşra memurlarına adalete riayet etmeleri için emirnameler göndermişlerdir. İşte Celâlî isyanlarının ortaya çıkış sebebi de budur.

Adâletnâme, devlet otoritesini temsil eden görevlilerin, reayaya karşı bu otoriteyi kötüye kullanmaları ve kanun, hak ve adâlete aykırı davranmaları halinde, ülül-emrin hakkı ve kanunu hatırlatıcı mahiyette düzenlediği hukukî düzenlemelerine denir. Osmanlı Devleti’nde padişahın hükmü tarzında kendisini göstermiştir.

Osmanlı Devleti’nde, mezâlim divanının yerini Divan-ı Hümayun aldığı gibi, kanunnameler ve tezkirelerin yerini de adâletnâmeler almıştır. Yani Divan-ı Hümayunda mazlumların şikâyeti bizzat dinlendiği gibi, Divan görüşmelerini Kasr-ı Adâlet veya Adâlet Köşkü denilen yerde dinleyen Padişah tarafından, mahallî idarecilere şikâyetleri önlemek üzere adâletnâmeler de gönderilmiştir.

III. Mehmed, Adlî mahlasıyla şiirler yazan, nazik ruhlu ve zayıf iradeli bir padişah; ancak Osmanlı padişahları arasında en çok takvâ sahibi olanlardandır. Zamanındaki sadrazamlar arasında Koca Sinan Paşa, Ferhat Paşa, Hadım Hüseyin Paşa, hiç kimsenin beğenmediği Cığala-zâde (Cağaloğlu) Sinan Paşa ve İbrahim Paşa’yı; âlimler arasında Hasan Can’ın oğlu Hoca Sadettin, Şeyhülislâm Bostan-zâde Mehmed Efendi, Hoca-zâde Mehmed Efendi ve şeyhlerden Şeyh Muhyiddin Efendi ile Şeyh Şemseddin Sivâsî’yi zikretmeliyiz.

ZEVCELERİ: 1- Hândân Vâlide Sultân; I. Ahmed’in annesi. 2- Vâlide Sultân; Abaza asıllı ve I. Mustafa vâlidesi. 3- Haseki; Şehzâde Mahmûd annesi. 4- Haseki; Şehzâde Selim annesi.

ÇOCUKLARI: (İsimleri bilinmeyen beş altı tane daha çocuğunun bulunduğu söylenmektedir). 1-Şehzâde Sultân Selim Hân. 2-Şehzâde Sultân Cihangir Hân. 3-Şehzâde Mahmûd Hân. 4-Şehzâde Ahmed. 5-Şehzâde Mustafa. 6- Hatice Sultân. 7- Ayşe Sultân .


15.01.1595 Sultan III. Murad’ın vefatı.
27.01.1595 Sultan III. Mehmed’in tahta çıkması.
16.02.1595 Koca Sinan Paşa’nın azli, Ferhat Paşa’nın üçüncü sadareti.
27.04.1595 Eflak seferine çıkan veziriazam Ferhat Paşa’nın Davutpaşa’dan hareketi.
14.05.1595 Eflak ve Boğdan'ın imtiyazlı Voyvodalık statüsüne son verilerek valilikle idare edilen vilayet idaresinin kurulması.
07.07.1595 Veziriazam Ferhat Paşa’nın azli. Koca Sinan Paşa’nın dördüncü sadareti.
Rusçuk’ta Tuna üzerinde köprü kurulmaya başlanması.
16.07.1595 Vezir Sinan Paşa’nın cepheye gitmek üzere Davudpaşa karargâhına geçmesi.
04.08.1595 Estergon Kalesi’nin kuşatılması.
07.08.1595 Başkumandan Sinan Paşazade Mehmed Paşa’nın karargâhına geçmesi.
19.08.1595 Ordu’nun Rusçuk’ta kurulan köprüden Yerköy’e geçmesi.
24.08.1595 Kalugeran savaşı.
28.08.1595 Bükreş’in işgali.
02.09.1595 Estergon Kalesi’nin kahramanca bir müdafaadan sonra düşmana teslimi.
13.09.1595 Ordu’nun Bükreş’ten Tergovişte’ye hareketi.
09.10.1595 Veziriazam ve Serdarıekrem Ferhat Paşa’nın idamı.
17.10.1595 Ordu’nun Tergovişte’den Bükreş’e hareketi.
27.10.1595 Köprü faciası ve “Akıncı” ocağının kapatılması.
31.10.1595 Yerköyü Kalesi’nin düşmesi ve Türklerin kılıçtan geçirilmesi.
19.11.1595 Koca Sinan Paşa’nın azli, Lala Mehmed Paşa’nın sadareti.
28.11.1595 Veziriazam Lala Mehmed Paşa’nın vefatı.
01.12.1595 Koca Sinan Paşa’nın beşinci ve son sadareti.
03.04.1596 Veziriazam Koca Sinan Paşa’nın vefatı.
04.04.1596 İkinci Vezir Damad İbrahim Paşa’nın sadareti.
20.06.1594 Sultan III. Mehmed’in “Eğri Seferi” için İstanbul’dan hareketi.
09.08.1596 Ordu’nun Belgrad’a gelmesi.
26.08.1596 Salankamen’de kurulan Harp Meclisi’nde Sultan III. Mehmed’in başkanlığında savaş durumunun görüşülmesi.
24.09.1596 Eğri Kalesi’nin kuşatılması.
12.10.1596 Eğri Kalesi’nin alınması.
26.10.1596 Haçova meydan muharebesi.
Osmanlı tarihinde parlak zaferle sonuçlanan meydan muharebelerinin sonuncusu.
27.10.1596 Veziriazam Damad İbrahim Paşa’nın azledilmesi ve göreve Cağaloğlu Sinan Paşa’nın getirilmesi.
Ordu yoklaması ve Cağaloğlu Sinan Paşa’nın Anadolu’yu kana bulayan kararları.
05.12.1596 Cağaloğlu Sinan Paşa’nın azli.
Damad İbrahim Paşa’nın ikinci kez sadareti.
22.12.1596 Sultan III. Mehmed’in Eğri seferinden İstanbul’a dönüşü ve törenle karşılanması.
11.10.1597 Tata Kalesi’nin alınması.
03.11.1597 Veziriazam Damad İbrahim Paşa’nın azledilmesi ve Hadım Hasan Paşa’nın sadareti.
29.03.1598 Yanık Kalesi’nin düşman hilesi veya ihaneti sebebiyle düşmesi.
09.04.1598 Eminönü’ndeki Yenicaminin temel atılması töreni.
Hadım Hasan Paşa’nın azli.
İkinci Vezir Cerrah Mehmed Paşa’nın sadareti.
10.09.1598 Arad Kalesi’nin işgali.
28.09.1598 Avusturya’lıların Budin Kalesi’ni kuşatmaları.
01.10.1598 Varat’da toplanan Harp Meclisi’nin kuşatma kararı.
02.10.1598 Budin kuşatmasının kaldırılması.
03.10.1598 Varat kuşatmasının kaldırılması.
20.10.1598 Szolnok konağında çıkan yeniçeri isyanı üzerine Budin’e gidilmekten vazgeçilmesi.
06.01.1599 Veziriazam Cerrah Mehmed Paşa’nın azli.
Damad İbrahim Paşa’nın üçüncü sadareti.
15.05.1599 Damad İbrahim Paşa’nın “Uyvar Seferi”ne hareketi.
18.09.1599 Ordunun Budin önlerine gelmesi.
30.09.1599 Ordunun Peşte’den Ciğerdelen’e hareketi.
02.10.1599 “Tacüt Tevarih” yazarı Şeyhülislam Hoca Sadeddin Efendi’nin vefatı.
14.10.1599 Düşman topraklarına akın hareketleri.
18.10.1599 Eflak Voyvodası asi Mihail’in orduya elçi gönderip itaatını bildirmesi.
07.04.1600 Divan şiirinin büyük ustalarından Bâki’nin ölümü.
14.08.1600 Ordunun Belgrad’dan Kanije Seferine hareketi.
12.09.1600 Kanije muhasarası.
23.091600 Anadolu’da devam eden Celali isyanına karşı gönderilen kuvvetleri.
Kaynari yakınlarında mağlup eden Kara Yazıcı Halim Şah’ın Anadolu’da saltanat ilan etmesi.
22.10.1600 Kanije Kalesi’nin teslim alınması.
10.07.1601 Sadrazam Damad İbrahim Paşa’nın ölümü.
22.07.1601 Yemişçi Hasan Paşa’nın sadareti.
09.08.1601 Sadrazamın Belgrad’a Hareketi.
12.08.1601 Celali İsyanı başı Kara Yazıcı Halim Şah’ın Sepetli muharebesinde mağlup edilmesi.
19.08.1601 Eflak Voyvodası Mihail’in Avusturyalılarca öldürülmesi.
09.09.1601 Alman, İtalyan, İspanyol, Fransız, Macar ve Malta askerlerinden kurulan Hıristiyan Müttefik ordusunun Kral Ferdinand komutasında Kanije Kalesi muhasarası.
18.11.1601 Düşman ordusunun Kanije gazilerine mağlup olarak kaçması.
20.03.1602 Celalilere karşı harekete geçen Hasan Paşa’nın öldürülmesi.
12.07.1602 “İstoln-i Belgrad” Kalesi’nin muhasarası.
06.08.1602 “İstoln-i Belgrad” Kalesi’nin alınması.
08.03.1603 Padişah III. Mehmed’in, Celalilerle siyasetten anlaşma kararı.
Cağaloğlu Sinan Paşa’nın isyan başı Deli Hasan’la görüşmek için görevlendirilmesi.
14.07.1603 Peşte bozgunu.
22.07.1603 Eski Budin muharebesi.
26.09.1603 Tebriz şehrinin Safavi egemenliğine geçmesi.
29.09.1603 Soyan Bozgunu.
Şah Abbas kuvvetlerinin Osmanlı birliklerini mağlup etmesi.
04.10.1603 Veziriazam Yemişçi Hasan Paşa’nın azli.
16.10.1603 Yemişçi Hasan Paşa’nın idamı.
Malkoç Ali Paşa’nın sadareti.
21.10.1603 Tebriz Kalesi’nin Safavilere teslimi.
Nahçıvan’ın tahliyesi.
15.11.1603 Erivan şehrinin, Şah Abbas’a teslimi.
20.11.1603 Sultan III. Mehmed’in ölümü.
21.12.1603 I. Ahmed’in Padişah olması.

Sultan İkinci Selim Han

[caption id="attachment_1986" align="alignright" width="150"] Babası: Kanuni Sultan Süleyman Han Annesi: Hürrem Sultan Doğum Tarihi: 28 Mays 1524 Tahta Çıkışı: 29 Eylül 1566 Saltanatı: 1566-1574 (8 Sene) Vefatı: 15 Aralık 1574[/caption]

Sarı Sultan Selim diye de bilinen II. Selim 1566’da babasının vefatından 23 gün sonra İstanbul’a gelerek Osmanlı tahtına oturmuştur. Daha sonra da bizzat Belgrad’a gelerek ordunun huzurunda da cülûs merasimini tekrarlamıştır. Yeniçeri teşkilâtı cülûs bahşişinden dolayı ilk defa bu Padişah’a baş kaldırma belirtileri göstermiştir.

II. Selim, diğer Osmanlı Sultanlarına benzemeyen ve hem dirayette ve hem ilim irfanda onların seviyesine çıkamayan bir şahsiyete sahiptir. Ordunun başında hiç bir sefere çıkmamıştır. Daha evvel Karaman Eyaletinin Paşa Sancağı olan Konya’da, Manisa’da ve Kütahya’da sancakbeyliği yapmış ve 42 yaşındayken Padişah olmuştu. Sokullu Mehmed Paşa da olmasaydı, devleti bu sekiz sene içerisinde belki aynı huzurla idare edemezdi. Ancak Kanuni Sultan Süleyman’ın dirayetli Vezir-i Azamı Sokullu Mehmed Paşa, II. Selim yerine devleti idare ediyordu.

II. Selim devrinde patlak veren hadiselerden birincisi Yemen Meselesi idi. Kanunî devrinde iki beylerbeylik haline getirilen Yemen’de zayıflayan Osmanlı idaresine karşı, Zeyd bin Ali neslinden gelen Topal Mutahhar isyan etti ve San‘a ile Teaz taraflarına hâkim olan Murad Paşa’yı mağlup ederek katleyledi. Bunun üzerine Yemen Eyaleti tek eyalet haline getirilerek 975 Zilhicce/1568 Haziran tarihinde Halep Beylerbeyi Özdemiroğlu Osman Paşa Beylerbeyliğe getirildi ve buradaki isyanı bastırdı. Sokullu tarafından Yemen Serdarı olarak gönderilen Sinan Paşa’nın gayretleri de eklenince, Yemen, uzun süre Osmanlı hâkimiyeti altına girdi.

Aynı yıl Kurdoğlu Hızır Reis de Endonezya'ya sefer düzenlemişti. Bu arada 1569 yılında Astırhan’a ve Ruslara karşı sefer düzenlendiyse de, Kale Ruslardan alınamadı.

Bu arada 978/1570 tarihinde Kıbrıs Adası Venediklilerin elinden alındı ve bir Hıristiyan Krallığa da son verilmiş oldu. Kıbrıs Müslüman Türklerin eline geçti.

II. Selim devrinde Osmanlı ordusu ilk defa İnebahtı'da Hıristiyan deniz donanması karşısında mağlûbiyete uğradı. 7.10.1571 tarihinde meydana gelen İnebahtı bozgunu, maalesef Avrupalıların gözünde yenilmez ordu diye bilinen Osmanlı Ordusunun bu vasfını bozdu. Ancak İnebahtı’da kaybedilen Osmanlı Donanması kısa bir zaman içerisinde yeniden inşa olundu. Bu arada Osmanlı ordularının desteğini alan Kırım Hânı Giray Han'ın 24.5.1571 tarihinde Moskova’yı alacak kadar Rusları perişan ettiklerini burada kaydetmemiz gerekmektedir.

II. Selim devrinin parlak fetihlerinden biri de 1574 tarihinde Tunus’un kesin olarak Osmanlı topraklarına katılmasıdır. Bunun dışında II. Selim devri, fetihler ve zaferler devresi olmaktan ziyade sulh ve antlaşmalar dönemi olmuştur.

II. Selim, sekiz senelik saltanatından sonra 50 küsur yaşında Saray’da 18 Şaban 982/1574 tarihinde vefat etmiştir. Babasından 14 892 000 km² olarak devraldığı imparatorluk topraklarını 15 162 000² km olarak bırakmıştır. Ayasofya'daki türbesinde defnedilmiştir.

Şunu önemle ifade edelim ki, Osmanlı Devleti’nin duraklama devresi, Kanuni'nin oğlu Şehzâde Mustafa’yı bir kısım dedikoducunun iftirasıyla idama mahkûm ettirmesiyle başlar ve II. Selim devrini aslında bir duraklama devri saymak mümkündür. Zira bizzat ordusunun başında mücâhid fî sebîlillah bir Padişah yerine, Sarayından dışarıya çıkmayan ve sadece gezinti için Edirne ve benzeri yerlere giden bir Padişah anlayışı hâkim olmaya başlamıştır. Nitekim çok sevdiği Edirne’de Selimiye Camiini inşâ ettirmiştir.

Onun zamanında hizmet ifa eden Sadrazamlar arasında, devleti asıl yürüten insan diye bilinen Sokullu Mehmed Paşa, Lala Mustafa Paşa ve Özdemiroğlu Osman Paşa’yı; diğer devlet adamları içinde Piyale Paşa, Koca Nişancı Celal-zâde Mustafa Çelebi ve Feridun Ahmed Bey’i ve ilim adamları arasında ise Şeyhülislâm Ebüssuud Efendi, Şeyh Aşık Mehmet Efendi, Kastamonulu Şeyh Şaban-ı Veli Efendi, Dede Cöngî Efendi, Kınalı-zâde Ali Efendi ve İmam Muhammed Birgivi'yi zikredebiliriz.

ZEVCELERİ: 1- Nurbânû Sultân; III. Murad’ın annesi ve İtalyan asıllı bir câriyedir.

ERKEK VE KIZ ÇOCUKLARI: 1- Sultan III. Murad 2- İsmihân Sultan. 3-Şehzâde Mehmed. 4-Şehzâde Ali. 5-Şehzâde Süleyman. 6-Şehzâde Mustafa. 7-Şehzâde Cihangir. 8-Şehzâde Abdullah. 9-Şehzâde Osman. 10- Gevherhân Sultan. 11-Şah Sultan. 12- Fatma Sultan. (Biri Esma Sultan olarak da rivayet edilir.)

Döneminin Önemli Olayları :

06.09.1566 - Kanuni Sultan Süleyman'ın vefatı.

07.09.1566 - Zigetvar İç Kalesi’nin fethedilmesi.
- Sultan II. Selim’in tahta davet edilmesi.

27.09.1566 - Şehzade II. Selim’in Afyonkarahisar’dan İstanbul’a hareketi.

29.09.1566 - Drava üzerindeki “Bobokça“ Kalesi’nin fethedilmesi.

30.09.1566 - Sultan II. Selim’in İstanbul’da Kadıköy’e gelmesi ve tahta çıkışı.

03.10.1566 - Sultan II. Selim’in İstanbul’dan Belgrad’a hareketi.

17.10.1566 - Sultan II. Selim’in Belgrad’a gelmesi.

21.10.1566 - Ordunun Zigetvar’dan Belgrad’a hareketi.

26.10.1566 - Kanuni Sultan Süleyman’ın cenazesini getiren ordunun Belgrad’a gelmesi ve cenazenin İstanbul’a gönderilmesi.
- Belgrad’da ilk yeniçeri hareketi.

31.10.1566 - Sultan II. Selim’in Belgrad’dan İstanbul’a hareketi.

01.11.1566 - İçki yasağı sebebiyle “Silsilei Ulema“nın yürüyüşü.

28.11.1566 - Kanuni Sultan Süleyman’ın cenaze merasimi.

04.12.1566 - Sultan II. Selim’in Halkalı’daki saraya gelmesi.
- İstanbul’da Yeniçeriler arasında ikinci hareketin başlaması.

07.12.1566 - Cülus törenlerinde dağıtılan bahşişin ilmiye sınıfına da verilmesi kararı.

16.12.1567 - Özdemiroğlu Osman Paşa’nın San’a Beylerbeyliğine tayini.

30.12.1567 - Şam Beylerbeyi Mustafa Paşa’nın Yemen Serdarlığına tayini.

16.02.1568 - İran elçisi Şahkulu Han’ın Edirne’ye gelişi.

17.02.1568 - Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında 8 yıllık bir süre için Edirne’de barışın imzalanması.

28.04.1568 - San’a ve Yemen Beylerbeylikleri’nin yeniden birleştirilmesi.

13.05.1568 - Yemen Serdarı Mustafa Paşa’nın Şam’dan Mısır’a hareketi.
- Özdemiroğlu Osman Paşa’nın Yemen fethi.
- Taaz’ın alınması.
- Edirne’de Mimar Koca Sinan’ın yapacağı Selimiye Camii inşaatının başlaması.

05.01.1569 - Mısır Beylerbeyi Koca Sinan Paşa’nın, Yemen Serdarlığı görevine hareketi.

03.05.1569 - Mısır’ın en stratejik kalesi olan Kahire Kalesi’nin alınması.

15.05.1569 - Aden’in alınması.
- Mısır Kaptanı Kurdoğlu Hayreddin Hızır Beyin Sumatra seferi ve Türk denizciliğinin Okyanusa dayanması.

26.07.1568 - Sana’nın alınması.
- Sokullu Mehmed Paşa’nın Ejderhan Astrahan seferi.

04.08.1568 - Don-Volga Kanalı’nı açarak Karadeniz ile Hazar Denizi’ni birleştirme planı.

19.09.1569 - İstanbul’da büyük yangın.

18.10.1569 - Osmanlı-Fransa arasında ikinci dönem kapitülasyonların imzası.

15.05.1570 - Donanmanın Kıbrıs seferi sebebiyle Akdeniz’e hareketi.

18.05.1570 - Kevkeban Kalesi’nin alınması ve Yemen barışı.
- Behram Paşa’nın Yemen valiliği üzerine Zebid’e gitmesi.

21.05.1570 - Donanmanın Kıbrıs Adası’ndaki Limasol koyunda demirlemesi.

01.07.1570 - Limasol Koyu’na asker çıkarılması.

04.07.1570 - Ağır topların Larnaka sahiline çıkarılması.
- Harp Meclisi’nde ‘Lefkoşe’nin kuşatılmasına karar verilmesi.

09.07.1570 - Girne Kalesi’nin teslim olması.
- Lefkoşe’nin alınması ve bazı kalelerin kolayca işgali.

18.07.1570 - Magosa Kalesi’nin kuşatılması.

23.01.1571 - Magosa kuşatmacılarına yardım kuvvetiyle levazım ve mühimmat gönderilmesi.

01.03.1571 - Koca Sinan Paşa’nın Yemen’den dönüşü.

04.05.1571 - Donanmanın Akdeniz seferine çıkışı.
- Dalmaçya’nın fethi.

01.08.1571 - Magosa Kalesi’nin teslimi.
- Kıbrıs Adası’nın tamamının alınması.

15.09.1571 - Kıbrıs Serdarı Lala Mustafa Paşa’nın İstanbul’a hareketi.
07.10.1571 - İnebahtı Deniz savaşı.
- Donanmanın mağlubiyeti.

21.10.1571 - İstanbul tersanesinde yeni bir donanma inşasına başlanması.

13.06.1572 - Kaptanı Derya Kılıç Ali Paşa’nın İstanbul’dan Akdeniz seferi için hareketi.

07.03.1573 - Osmanlı Devleti ile Venedik arasında barış antlaşması.

03.06.1573 - Piyale ve Kılıç Ali Paşaların İtalya güneyindeki “Pulya” seferine hareketleri.
- Ayasofya’nın onarımı ve iki minare ilave edilmesi.

15.05.1574 - Donanmanın Tunus seferi için Akdeniz’e hareketi.

09.06.1574 - Boğdan zaferi.
- Osmanlı hakimiyetinin bölgede güçlenmesi.

22.07.1574 - Tunus’da “Halk-ul-Vad” sahiline ordu çıkarılması.

23.08.1574 - Şeyhülislam Ebussud Efendi’nin vefatı.
- Hak-ul Vad Kalesi’nin fethi.

13.09.1574 - Tunus şehrinin istihkamı.
- El-Bastiyan Kalesi’nin fethi.

30.10.1574 - Donanmanın Tunus’dan İstanbul’a hareketi.

04.12.1574 - Sekiz sene için yenilen Osmanlı-Avusturya antlaşmasının İstanbul’dan Viyana’ya gönderilmesi.
- Ünlü Mimar Sinan’ın eseri, Edirne’deki Selimiye Camii’nin inşaatının tamamlanması.

15.12.1574 - Sultan II. Selim’in İstanbul’da vefatı.

21.12.1574 - Sultan II. Selim’in Manisa valisi olan veliahtı şehzade Murad’ın İstanbul’a hareketi.
- Sultan Murad’ın beş kardeşinin idamı.

22.12.1574 - Sultan II. Murad’ın tahta çıkışı.

Kanuni Sultan Süleyman Han

[caption id="attachment_1983" align="alignright" width="150"] Babası: Yavuz Sultan Selim Han
Annesi: Hafsa (Hafize) Hatun
Doğum Tarihi: 27 Nisan 1495
Tahta Çıkışı: 30 Eylül 1520
Saltanatı: 1520 - 1566 (46 Sene)
Vefatı: 7 Eylül 1566[/caption]

Kanunî Sultân Süleyman devrine şarkıyâtçı Ortalon’un söylediği şu sözlerle başlamak istiyoruz: “Sultân Süleyman’ın eserleri bir sıraya konulsa, en alt katta muhârebeleri, onun üstünde bıraktığı âbideler ve en üstte ise, kurmuş olduğu ilmî ve hukukî müesseseler gelir”.

Yukarıda zikredilen özelliğinden dolayı Osmanlı tarihinde Kanunî; sadece Osmanlı Padişahlarının değil, dünyada görülen hükümdârların en muhteşemlerinden biri olması haysiyetiyle Batı âleminde Le Manifigue (Muhteşem) ve Grand (Büyük); şâirlik mahlası olarak Muhibbî; 13 tane büyük gazâya fiilen iştirâk etmiş olması hasebiyle Gâzî ve diğer Osmanlı Padişahlarına dendiği gibi bazen de Süleyman Şah denen Kânunî Sultân Süleyman, bir rivâyete göre, 900/1495 yılında Hafsa Sultân’dan Trabzon’da dünyaya gelmiştir. 926/1520 yılında ve 26 yaşında Osmanlı tahtına geçen Kanunî, 974/1566 tarihine kadar yani 46 sene Padişahlık yapmıştır.

Kanuni Sultân Süleyman, evvela başına gâile çıkarmak isteyen, babası zamanında Şam Beylerbeyisi olan ve iktidâr değişikliğinden istifâde ederek Melik Eşref ünvânıyla hükümdârlığını ilan eden Canberdi Gazâli’yi 1521’de idam ettirdi. Bu gâileyi bertaraf eden Kanunî, daha sonra meşhur seferlerinden 1. Sefer-i Hümâyûn’unu Belgrâd üzerine yaptı. 1. Macar seferi veya Engürüs seferi de denen bu sefer neticesinde, sırasıyla Böğürdelen (Şabaç), Zemun ve Salankamin kaleleri fethedilmiş ve nihâyet daha sonraları Dâr’ül-Cihâd adını alan Belgrâd, 927/1521’de feth olunmuştur. Bu arada Yemen’de fitnelere yol açan İskender adlı şahıs, kendi adamları tarafından öldürülerek, 927/1521 tarihinden itibaren bu beldelerde de Osmanlı Sultânı adına hutbe okunmaya başlanmıştır.

2. Sefer-i hümâyûnunu asırlarca haçlı ordularına karakolluk yapan Rodos ve adalar üzerine düzenlemiş ve 929/1522 yılının sonlarına doğru Bodrum, Tahtalı ve Aydos kaleleriyle birlikte İstanköy, Sömbeki ve Rodos adaları Osmanlı ülkesine katılmıştır. Hıristiyanlığın İslâm âlemine karşı bir kalesi sayılan Rodos’un zabtı, Avrupa’da büyük bir hayret ve teessür uyandırmıştır. Osmanlı orduları adaları fetihle meşgul iken Anadolu’da problemler çıkaran ve Yavuz tarafından Zülkadriye Eyâleti beylerbeyliğine getirilen Şehsuvaroğlu Ali Bey fitnesi de, Ferhad Paşa kumandasında gönderilen ordu ile 929/1522’de bertaraf olunmuştur. Bu arada Mısır’da çıkan cüz’î isyanlar da aynı yıl bastırılmış; vefat eden Hayır Bey’in yerine evvela Mustafa Paşa ve sonra da ikinci vezir Ahmed Paşa getirilmiş ve memlekette huzur ve âsâyiş sağlanmıştır. 930/1523 yılında Şah İsmail’in Sultânı tebrik için elçi gönderdiğini ve aynı yıl kendisinin vefatı üzerine oğlu Tahmasb’ın yerine şah olduğunu da kaydetmek isteriz.

3. Sefer-i hümâyûn, 2. Engürüs (Macaristan) veya Mohaç seferi olarak da bilinir. Belgrat’ın alınmasından sonra Müslüman Türk akınlarına ma’rûz kalan Macaristan, Hırvatistan, Transilvanya ve Dalmaçya, bu seferle önemli ölçüde Osmanlı topraklarına katılmıştır. 932/1526 tarihinde Tuna nehri üzerinde bulunan Petro Varadin (Petervardin) kalesini fetheden Osmanlı orduları, daha sonra da sırasıyla Sirem muhitindeki kaleleri, İyluk ve beraberindeki on küsur kaleyi ve nihayet Drava nehri kenarındaki Ösek (Eszek) kalesini zaptetmişlerdir. Kazanılan Mohaç zaferinden sonra, 932/1526 yılının Eylül’ünde Macaristan’ın başşehri olan Budin fethedilmiş ve bunu Segedin, Budin’in tam karşısında yer alan Peşte ve benzeri çevre şehirlerin fetihleri takip eylemiştir. İstanbul’a Macaristan fâtihi ünvanıyla dönen Kanuni, bu seferiyle Orta Avrupa’da dengeyi değiştirmiş ve artık Osmanlı Devleti’nin sınırları Avusturya ve Çekoslovakya’ya dayanmıştır.

Ferdinand’ın tekrar Almanlardan destek alarak Budin’e yürümesi üzerine,
4. Sefer-i Hümâyûn’unu da Macaristan’a düzenleyen Kanuni, 936/1529 tarihinde Budin’i yeniden Osmanlı hâkimiyetine aldı ve yol üzerindeki Estergon’u ele geçirdikten sonra Ferdinand’ın gizlendiği Viyana’ya doğru yürüdü. Netice alınamayan I. Viyana Muhâsarası, Alman ve Macarları tekrar ümitlendirdi.

5. Sefer-i hümâyûnunu yeniden ümitlenen Alman Şarlken ve Macar Ferdinand üzerine yapmayı planlayan Kanunî, 938/1532 tarihinde başladığı bu seferinde, evvela Siklos (Şikloş), Kanije ve nihâyet Viyana yolunu Osmanlı ordularına açan Güns kaleleri başta olmak üzere on beşten fazla kaleyi fethetmeyi başarmıştır. Meydandan kaçan Şarlken ve kardeşi Ferdinand’a ağır nâmeler gönderen Kanunî, Budin’i geri aldığı gibi, Papoçe, Şopron, eski başkentlerden Gradcaş, Pojega, Zacisne, Nemçe ve Podgrad kalelerini aldıktan sonra, 939/1532 senesi Kasımında Almanlarla sulh yaparak İstanbul’a dönmüştür.

6. Sefer-i hümâyûn, Irakeyn seferi veya İran seferi diye de meşhurdur. Şarlken’den sonra Kanunî’nin ikinci büyük rakibi olan Şah Tahmasb, Bitlis hâkimini kendisine tâbi olması için zorluyor ve Osmanlı Devleti’nin başına doğuda gâileler açıyordu. Osmanlı Devleti’ni Olama Hân ve Safevi devletini ise, Bitlis Hâkimi Şeref Hân tutuyordu. 940/1533 yılında sefer, Vezir-i A‘zam İbrahim Paşa komutasında başladı ve yol esnasında Adilcevaz, Erciş, Van ve Ahlat alındıktan sonra 941/1534 yılında Tebriz’e girildi. Daha sonra aynı yılın Eylül’ünde Padişah da sefere katıldı ve Karahan Derbendi geçildikten sonra Hemedan ve Kasr-ı Şirin yoluyla Bağdat’a ulaşıldı. 941/1534 Aralık ayında Bağdad direnmeden teslim oldu. Kerkük ve Hille gibi Irak beldeleri Osmanlı ülkesine katıldığı gibi, Güney Irak, Kuveyt, Lahsâ, Katîf, Necd, Katar ve Bahreyn bölgeleri de Osmanlı Devleti’ne itâat edince bütün bunlar, Basra Eyâleti adı altında Osmanlı’ya bağlandı (24.7.1538). Bu arada Barbaros Hayreddin Paşa, aynı yıl Tunus’u fethederek Osmanlı Devleti’ne bağlamıştı.

7. Sefer-i hümâyûnda Venediklilerin üzerine gidilmiş, Korfu ve Otranto hücuma ma’rûz kalmışsa da, Venediklilerin sulh talebi ve Fransa Kralının da arzusu üzerine 1537 yılında İstanbul’a dönüldü. Bu arada Doğu Hırvatistan’da Osiyek yakınlarındaki Vertizo’ya sokulan düşman askerleri yok edildi.

8. Sefer-i hümâyûn Kara Boğdan yani Moldavya üzerine yapıldı. 1538 yılında Kanuni Moldavya üzerine yürürken, denizlerde Hadım Süleyman Paşa, Süveyş’ten hareket ederek Yemen ve Aden’i almış ve Hindistan’daki Diu Kalesini kuşatmıştı. Yine aynı yıl, Osmanlı Devleti’ne Batı Cezayir’i kazandıran Barbaros Hayreddin Paşa, Batılı donanmalara karşı kazandığı Preveze deniz zaferi ile Akdeniz’i bir Osmanlı Gölü haline getirmişti. Kara Boğdan seferi de, her ne kadar sulh ile neticelendi ise de, hem Moldavya bölgesinde ve hem Tuna boyunda Osmanlı sınırları durmadan genişliyordu.

9. Sefer-i hümâyûn, 1541’de yapılan Budin Seferi’dir. Macaristan’da Osmanlıların himâyesindeki Kral Yanoş Zapolya’nın ölümüyle (1540), Avusturyalı Ferdinand’ın buraları işgal etmek istemesi ve hatta Budin ve Peşte’yi kuşatması, Kanunî’yi tekrar bu bölgelere getirdi. 1541 tarihli bu seferle artık Macaristan’ı Budin Eyâleti’nin bir parçası haline getirdi.

Kısa bir süre sonra Ferdinand, Almanların desteği ile yine Budin ve Peşte’yi kuşattıysa da, Kanunî Sultân Süleyman 10. sefer-i hümâyûnu ile hem Ferdinand’ı ve hem de kendisini destekleyen Almanları, 1543 tarihinde geri çekilmeye ve Osmanlı Devleti’nden sulh andlaşması istemeye mecbur etti. Bu sefer neticesinde Macaristan’ın dinî merkezi olan Estergon, İstolni-Belgrad ile beraber iki mühim sancak merkezi olarak Budin’e bağlandı. Peç ve Şikloş, geri alındı. Yapılan andlaşmayı bütün Avrupa devletleri kabul etmek durumunda kalırken, Kanunî, tartışmasız “Cihân Padişahı“ ünvanını bu gazâ ile kazandı. İmparator sıfatı, sadece Muhteşem Süleyman için kullanılabilecekti.

Muhteşem Süleyman, 11. sefer-i hümâyûnunu, Osmanlı Devleti’ni arkadan vurmayı âdet haline getiren İran’a yaptı. Buna 2. İran Seferi de denir. 1548-1549 yıllarında gerçekleştirilen bu sefer ile, Tebriz geri alındı. 1553-1555 yılları arasında da 3. İran seferini ve genelde ise, 12. Sefer-i hümâyûnunu yaptı. Buna Nahcivan Seferi de denmektedir. 1554 Temmuz’unda Revan’a gelen Padişah, oradan Nahcivan’a giderek burayı feth eyledi. Kuzey Azerbaycan üzerinden Güney Azerbaycan’a geçince, Şah sulh istedi ve ortalarda görünmeyince de Amasya’ya çekildi. 1555 yılında Amasya’da imzalanan andlaşma ile Gürcistan paylaşıldı ve Irak’da eski sınırlar muhâfaza edildi.

Şehzâde Mustafa ve Şehzâde Bâyezid meseleleriyle yıpranan haşmetli Padişah, son büyük seferini, 1566 yılında Zigetvar’a düzenledi ve burada kuşatma sırasında 72 yaşında iken çadırında vefât etti.
Yavuz döneminde 6.5 milyon km2 olan Osmanlı Devleti’nin toprakları, Kanunî devrinin sonunda en yüksek seviyesine olmasa da, 15 milyon km2ye yükseldi. Osmanlı Devleti’nin sınırları içine, Avrupa’da -bugünkü siyasi sınırlarla- Eszak hariç Macaristan, Erdel (Romanya’da), Banat (Romanya ve Yugoslavya’da), Belgrad ve Voyvodana, Hırvatistan ve Slovenya ve daha nice yerler; Asya’da Rodos ve on iki ada, Arabistan, Batı Gürcistan, Doğu Anadolu’nun geriye kalan kısmı, himâye bölgeleri olarak, Yemen, Kuveyt, Bahreyn, Hadramut, Katar ve daha nice yerler; Afrika’dan Eritre, Cibuti, Somali, Habeşistan’ın önemli bölgeleri, Libya, Tunus, Çad ve Büyük Sahra’nın bazı kısımları dâhil olmuştu. Kısaca “Bir sultân-ı azîm’üş-şan idi ki, her hıttada hutbesi yürür ve bin bir kal’ada nevbeti vurulurdu.”.

Netice olarak Kanunî Sultân Süleyman devri, hem devletin sınırlarının genişlemesi yani siyâsi ve coğrafi açıdan ve hem de ilim, kültür, hukuk ve maliye gibi konular açısından, Osmanlı Devleti’nin zirvelere yükseldiği bir dönemin kısa adıdır.

Kanunî Sultân Süleyman, hem büyük bir asker, hem kudretli bir idareci ve hem de eşine ender rastlanır bir devlet teşkilâtçısı idi. Bu dehâsını, Fâtih zamanında hazırlanan teşkilât kanunlarını geliştirerek ve kısmen de değiştirerek gösterdi. Denilebilir ki, Osmanlı Devleti’nin siyâsî, kültürel, sosyal, iktisâdî, adlî ve kısaca her çeşit yapılanması, Kanunî devrinde zirvesine yükseldiği gibi, devletin merkezî ve taşra teşkilâtı da bu dönemde zirveye yükselmiştir. Bunu, hazırlattığı kanunnâmelerde görmek mümkündür.

Kanuni devrinin zirveye yükselmesinde katkısı bulunan Sadrazamlar arasında Pîrî Mehmed Paşa, Lütfi Paşa ve Sokullu Mehmed Paşa’yı; Şeyhülislâmlar arasında Zenbilli Ali Efendi, Kemal Paşa-zâde, Çivi-zâde ve özellikle de Ebüssuud Efendi’yi; diğer devlet adamları arasında Barbaros Hayreddin Paşa, Koca Nişancı Celâl-zâde Mustafa, Seydi Bey ve Ca’fer Ağa’yı; ilim ve maneviyât erbâbı arasında ise, Nakşibendi Tarikatının reislerinden Hâce Mahmûd Bedahşî, Şeyh Bâli Efendi, Hâce Derviş Mehmed Efendi, Molla Abdüllatif Efendi ve Kadi-zâde Acem Efendi’yi zikredebiliriz. Ancak büyük zatlar bunlardan ibaret değildir.

ZEVCELERİ: 1- Hürrem Haseki Sultân; Kanunî’nin nikâhına aldığı ve aslen Ukran bir Ortodoks râhibin kızı yahut Fransız veya İtalyan olduğu hususunda iddialar bulunan câriyedir. Şehzâde Mehmed ve Selim II’nin annesi. 2- Mahidevran Kadın; Abdullah kızı ve Şehzâde Mustafa’nın annesi. 3- Gülfem Hâtun; Câriyelerden ve Şehzâde Murad’ın annesi. 4- Abdullah kızı ve Şehzâde Mahmûd’un annesi.

ÇOCUKLARI: 1-Şehzâde Sultân Mahmûd Hân. 2-Şehzâde Sultân Mustafa Hân. 3-Şehzâde Murad. 4-Şehzâde Sultân Mehmed Hân. 5-Şehzâde Abdullah. 6- Mihrimah Sultân. 7-Şehzâde Sultân Selim Hân II. 8-Şehzâde Sultân Bâyezid Hân. 9- Fatma Sultân. 10- Râziye Sultân. 11-Şehzâde Sultân Cihangir. 12-Şehzâde Orhan.

Döneminin Önemli Olayları :

1520 Yavuz Sultan Selim’in vefatı.
Kanunî Sultan Süleyman’ın tahta çıkışı.
1521 Sultan Selim Camii’nin temelinin atılması.
Kanuni’nin Belgrad seferine başlaması.
27.05.1521 Kanunî’nin İstanbul’dan Edirne’ye gelişi.
07.07.1521 Böğürdelen Kalesi’nin fethi.
29.08.1521 Belgrad Kalesi’nin fethi.
18.09.1521 Kanunî’nin İstanbul’a hareketi.
19.10.1521 Kanunî’nin İstanbul’a gelişi.
1522 Venedik Cumhuriyeti ile yeni bir barış andlaşması imzalanması.
Osmanlı Donanması’nın Rodos seferine başlaması.
16.06.1522 Kanunî’nin Rodos seferi için İstanbul’dan ordusu ile hareketi.
24.06.1522 Donanmanın Marmaris’ten Rodos’a gitmek üzere hareketi.
01.07.1522 Kanunî’nin Kütahya’ya gelişi.
04.07.1522 Kanunî’nin Sandıklı Ovası’na gelişi.
15.07.1522 “Kharki-Herke“ Adası’nın fethi.
28.07.1522 Kanunî’nin Marmaris’ten Rodos’a geçişi ve savaşın başlaması.
20.12.1522 Rodos Kalesi’nin teslim olması.
29.12.1522 Kanunî’nin Rodos’a girmesi.
02.01.1523 Rodos Şövalyeleri’nin Türk Ordusu’na teslim ettikleri bayraklarından sonra adadan ayrılmaları.
Kanunî’nin İstanbul’a hareketi.
29.01.1523 Kanunî’nin İstanbul’a gelişi.
1524 Kanunî’nin oğlu şehzade Selim’in doğumu. Mısır Valisi hain Ahmed’in hutbe okutarak isyanı.
Mısır ıslahatı için Vezir İbrahim Paşa’nın İstanbul’dan hareket etmesi.
25.03.1525 İstanbul’da Yeniçerilerin isyanı.
İstanbul’a gelen ilk Fransız elçisinin Kanuni tarafından kabulü ve Türk fetihleri karşısında Avrupalıların olayı değerlendirmelerinin görüşülmesi.
Şeyhülislam Zembilli Ali Efendi’nin vefatı.
23.04.1526 Kanunî’nin Mohaç seferi için İstanbul’dan hareketi.
09.07.1526 Kanunî’nin Sultan Süleyman’ın Belgrad’a gelişleri.
Petervaradin şehir ve Kalesi’nin kuşatılması ve alınması.
29.08.1526 Mohaç Zaferi.
03.09.1526 Türk ordusunun Budin’e hareketi.
11.09.1526 Kanunî’nin Budin şehrine girişi.
21.09.1526 Kanunî’nin Peşte’ye geçişi.
Segedin ve Baç Kalesi’nin alınışı.
Beçne Zaferi.
16.10.1526 Erdel Voyvodası, Jan Şapolya’nın Macar Krallığına getirilmesi.
13.01.1527 Macaristan fatihi Kanunî’nin İstanbul’a dönüşü.
30.04.1527 Vezir İbrahim Paşa’nın Anadolu isyanlarını bastırmak için İstanbul’dan hareketi.
Sivas yakınında Kalender Karaçayır’ın isyanı ve İbrahim Paşa tarafından isyanın bastırılması.
Bosna, Hırvatistan, Esklavonya ve Dalmaçya’nın fethi.
28.02.1528 Osmanlı himayesine giren Macar kralı Jan Şapolya ile anlaşma imzalanması.
10.05.1529 Kanunî’nin Viyana seferi için İstanbul’dan hareketi.
20.05.1529 Kanunî’nin Edirne’ye gelişi.
30.05.1529 Kanunî’nin Ordu ile hareketi.
17.07.1529 Ordu’nun Belgrad’a gelişi.
15.08.1529 Macar asilzadelerinin ordugâha gelerek iltihak etmeleri.
18.08.1529 Macar Kralı Jan Şapolyo’nun huzura kabulü.
03.09.1529 Budin şehrinin Osmanlı ordusu tarafından kuşatılması.
07.09.1529 Budin Kalesi’nin Türk ordusuna teslimi.
10.09.1529 Boğdan Prensliği’nin tabiyet andlaşması imzalanması.
12.09.1529 Ordu karargâhının Budin’den Eski Budin’e nakledilmesi.
22.09.1529 Türk Ordusu’nun Avusturya topraklarına girişi.
24.09.1529 Kanunî’nin Viyana’yı savunanlara teslim ol teklifi.
27.09.1529 Kanunî’nin Viyana’ya gelişi ve şehri kuşatması.
14.10.1529 Birinci Viyana kuşatmasının sona ermesi.
Büyük topların Tuna Donanması ile nehir yoluyla nakli.
16.10.1529 Türk Ordusu’nun Viyana’dan Budapeşte’ye hareketi.
27.10.1529 Kanunî’nin Budin’den Peşte’ye gelişi.
29.10.1529 Kanunî Sultan Süleyman’ın 5 gün Budin’de kaldıktan sonra İstanbul’a gitmek üzere ordusu ile hareketi.
17.10.1530 Osmanlı Devleti ile Avusturya arasında bir antlaşma imzalanmak amacıyla Avusturya’dan İstanbul’a elçiler gelmesi.
Budin’in Alman kuşatmasından kurtarılması.
25.04.1532 Kanuni Sultan Süleyman’ın 5. Seferi.
Alman seferine hareketi.
03.05.1532 Kanuni’nin Edirne’ye gelişi.
12.06.1532 Kanuni Sultan Süleyman’ın Niş’e gelişi.
Avusturya Elçilerinin mütareke isteklerinin reddedilmesi.
08.07.1532 Ordu’nun Belgrad önlerinden ileri hareketi.
20.07.1532 Şıkloş ve arka arkaya 7 Kale ve Kanije Kalesi’nin fethedilmesi.
07.08.1532 Raab Suyu kenarında bulunan karşılıklı 4 kalenin alınması.
30.08.1532 Kanuni Sultan Süleyman’ın Kral Ferdinand’ı meydan muharebesine davet eden bir resmi yazı gönderilmesi.
21.09.1532 Cenevizli kaptan “Andrea Doria”nın Osmanlı sahillerine ilk tecavüzü Koron Kalesi’ne gelmesi.
12.11.1532 Kanuni Sultan Süleyman’ın Belgrad’a ulaşması.
18.11.1532 Kanuni Sultan Süleyman’ın Edirne’ye varması.
22.11.1532 Kanuni Sultan Süleyman’ın İstanbul’a gelmesi.
10.01.1533 Barış Andlaşması’nı imzalamak üzere Avusturya’dan İstanbul’a bir elçi gelmesi.
22.06.1533 Türk hakimiyetini kabul eden Avusturyalı’lar ile barış andlaşmasının imzalanması.
27.11.1533 Barbaros Hayreddin Paşa’nın İstanbul’a gelişi ve Kanuni Sultan Süleyman tarafından kabul edilişi.
02.04.1534 Mora sahilindeki Koron Kalesi’nin alınması.
06.04.1534 Barbaros Hayreddin (Cezayir Beylerbeyi) Paşa’nın Kaptan-ı Derya tayin edilmesi.
11.06.1534 Kanuni Sultan Süleyman’ın 6. Seferi.
Irakeyn seferi.
Kanunî’nin Irakeyn seferine başlamak üzere Üsküdar’a geçişi.
23.06.1534 Van ve çevresindeki kalelerin fethedilmesi.
Doğu Anadolu’da çeşitli kalelerin alınması.
20.07.1534 Kanuni Sultan Süleyman’ın Konya’ya gelişi.
31.07.1534 Kanuni Sultan Süleyman’ın Kayseri’ye gelişi.
01.08.1534 Barbaros Hayreddin Paşa’nın Tunus seferine hareketi.
08.08.1534 Kanuni Sultan Süleyman’ın Sivas’a gitmesi.
20.08.1534 Kanuni Sultan Süleyman’ın Erzincan’a ulaşması.
22.08.1534 Barbaros Hayreddin Paşa’nın Tunus’u alması.
05.09.1534 Kanuni Sultan Süleyman’ın Erzurum’a gelişi.
28.09.1534 Kanuni Sultan Süleyman’ın Tebriz’e hareket etmesi.
05.10.1534 Kanuni Sultan Süleyman’ın Ucan Yaylası’ndan, Sultaniye’ye ve Bağdad’a hareketi.
14.10.1534 Erzurum ve Kars’daki Türkmen Beylikleri’ne son verilmesi.
Erzurum Eyaleti Beyliği’ne Dulgadır Oğulları’ndan Mehmed Harun’un, Çemişkezek Sancak Beyliği’ne de kardeşi Ali Bey’in tayini.
20.10.1534 Hemedan önlerinde Ordu’nun kamp kurması.
15.11.1534 Ordu’nun Kasrı Şirin’de konaklaması.
Bağdat valisinden temsilciler gelerek itaat arzetmeleri.
23.11.1534 Veziriazam İbrahim Paşa’nın Bağdad’ı işgal için ileri hareketi.
28.11.1534 Bağdat’ın Türk kuvvetleri tarafından ilk fethi.
29.11.1534 Bağdat’ın anahtarının Kanuni Sultan Süleyman’a teslimi.
30.11.1534 Kanuni Sultan Süleyman’ın Bağdat’a girişi.
07.12.1534 Kanuni Sultan Süleyman’ın kış mevsimini geçirmek için ordugâhtan şehre taşınması.
09.12.1534 Tebriz’in sukutu.
Van Kalesi’nin Safaviler tarafından kuşatılması.
01.04.1535 Kışı Bağdat’ta geçiren Kanuni’nin, İkinci Azerbaycan seferi için ayrılması.
29.05.1535 Barbaros Hayreddin Paşa’nın Akdeniz’i bir Türk gölü yapmak için donanma ile hareketleri.
Alman İmparatoru ve İspanya Kralı Charles Quint’in, Barbaros Hayreddin Paşa ile mücadele etmek için Barselona’dan Tunus’a hareketi.
21.06.1535 Şah Tahmasb’ın barış istemek üzere elçi göndermesi.
30.06.1535 Tebriz’in üçüncü defa işgal edilmesi.
03.07.1535 Kanuni Sultan Süleyman’ın ikinci defa Tebriz’e girişi.
15.07.1535 Charles Quint ordusuna bir ay dayanan Halk-ul-Vad Kalesi’nin düşmesi.
20.07.1535 Kanuni’nin Tebriz’den İran ordusu üzerine hareket etmesi.
03.08.1535 İran Şahından barış andlaşması imzalamak için elçiler gelmesi.
07.08.1535 Ordu’nun Tebriz’e doğru geri hareketi.
20.08.1535 Kanuni Sultan Süleyman’ın Tebriz’e gelişi.
27.08.1535 Kanuni’nin Tebriz’den İstanbul’a gitmek üzere hareket etmesi.
20.10.1535 Kanuni Sultan Süleyman’ın Diyarbakır’a gelişi.
16.11.1535 Kanuni Sultan Süleyman’ın Urfa’ya gelişi.
24.11.1535 Kanuni Sultan Süleyman’ın Haleb’ e gelişi.
05.12.1535 Kanuni Sultan Süleyman’ın Antakya’ya gelişi.
07.12.1535 Kanuni Sultan Süleyman’ın İskenderun’a gelişi.
14.12.1535 Kanuni Sultan Süleyman’ın Adana’ya gelişi.
29.12.1535 Kanuni Sultan Süleyman’ın Eskişehir’e gelmesi.
04.01.1536 Kanuni Sultan Süleyman’ın İzmit’e gelmesi.
08.01.1536 Kanuni Sultan Süleyman’ın İstanbul’a gelmesi.
18.02.1536 Osmanlı Devleti ile Fransa arasında Kapitülasyon meselesi ve Fransa’ya ilk kapitülasyonun verilmesi.
14.03.1536 Veziriazam İbrahim Paşa’nın idamı, İkinci Vezir Ayas Mehmed Paşa’nın tayini.
04.07.1536 Erzurum valisinin Gürcistan savaşı.
18.11.1536 Barbaros Hayreddin Paşa’nın İtalya seferi.
12.03.1537 Bosna Beyi Hüsrev Bey’in tazyiki ile Kilis Kalesi’nin alınışı.
11.05.1537 Osmanlı Donanması’nın İtalya seferi için hareketi.
17.05.1537 Kanuni Sultan Süleyman’ın 7. seferi.
“Sefer-i Pulya” ve “Gazay-ı Korfos” adı verilen İtalya ve Adriyatik seferi için Kanuni’nin İstanbul’dan sefere başlamak üzere hareket etmesi.
13.07.1537 Kanuni Sultan Süleyman’ın Avlonya’ya gelişi.
22.07.1537 Andreo Doria komutasındaki imparatorluk donanmasının küçük bir Türk filosunu yenmesi.
23.07.1537 İtalya’ya asker geçirilmesi.
13.08.1537 Ordu’nun İtalya’dan Avlonya’ya nakledilmesi.
22.08.1537 Barbaros Hayreddin Paşa’nın Avlonya’ya gelmesi.
25.08.1537 Donanmanın Avlonya’dan Korfu Adası’na hareket etmesi.
26.08.1537 Kanuni Sultan Süleyman’ın Korfu Adası karşısındaki sahilde mevzi almak üzere Avlonya’dan hareketi.
29.08.1537 Korfu Adası’na ikinci çıkarma harekâtı.
06.09.1537 Korfu kuşatmasının kaldırılması.
15.09.1537 Kanuni Sultan Süleyman’ın İstanbul’a hareketi.
Barbaros Hayreddin Paşa’nın Kiklad ve Sporad denilen Adalar Grubunu fethetmesi.
22.10.1537 Kanuni’nin Pulya seferinden İstanbul’a dönüşü.
02.12.1537 Kral Ferdinand komutasındaki Avusturya ordusuna karşı kazanılan Vertizo zaferi.
07.06.1538 Barbaros Hayreddin Paşa’nın ikinci adalar seferine başlaması.
08.07.1538 Kanuni Sultan Süleyman’ın 8. Seferi.
Kanuni’nin “Gazay-ı Kara Boğdan” denilen Boğdan seferine hareketi.
13.07.1538 Barbaros Hayreddin Paşa’nın Girid’e yaptığı akın.
Kerpere Kaşot Adaları’nın alınması.
22.07.1538 Basra’nın Osmanlı İmparatorluğu’na bağlandığını arzetmek üzere Emir Mani’nin Edirne’ye gelmesi.
24.07.1538 Basra’nın anahtarının Kanuni’ye taktim edilmesi.
Kanuni’nin Tuna üzerinde Isakçı konağına geçmesi ve köprü kurulması.
27.07.1538 Hindistan seferine çıkan Hadım Süleyman Paşa’nın Aden’e gitmesi ve Aden Emirliği’ni zaptı.
16.08.1538 Kanuni’nin Boğdan seferinden Babadağ’a gelmesi.
27.08.1538 Hadım Süleyman Paşa kumandasındaki Osmanlı Donanması’nın Hindistan’da Gucerat sahillerine gelişi.
31.08.1538 Kanuni Sultan Süleyman’ın, Mimar Sinan’ın Prut Nehri üzerine kurduğu köprüden orduyu geçirmesi.
09.09.1538 Kırım Hanı Sahip Giray’ın orduya katılması.
15.09.1538 Boğdan başkentinin işgal edilmesi.
21.09.1538 Bucak Sancağı’nın ilhakı ve Boğdan Beyliği’nin yeni durumu.
Kanuni Sultan Süleyman’ın Boğdan meselesini hallederek İstanbul’a dönüşü.
25.09.1538 Barbaros Hayreddin Paşa ile Kaptan Andrea Doria’ın Preveze önlerinde karşılaşmaları.
27.09.1538 Preveze önlerinde Barbaros Hayreddin Paşa’nın ilk taaruzu ve düşman donanmasının geri çekilmesi.
28.09.1538 Barbaros Hayreddin Paşa’nın Preveze zaferi.
15.10.1538 Preveze deniz zaferinin Yanbolu Konağı’nda bulunan Kanuni Sultan Süleyman’a iletilmesi.
27.10.1538 Boğdan seferinden, Kanuni’nin İstanbul’a dönüşü.
Dalmaçya’nın güneyinde “Castelnuovo” Kalesi’nin düşmesi.
13.03.1539 Hindistan seferinden dönen Süleyman Paşa’nın Yemen’de bir Türk vilayeti kurduktan sonra Cidde Limanı’na gitmesi.
13.07.1540 Ayas Paşa’nın vefatı, ikinci vezir Lütfi Paşa’nın göreve tayini.
10.08.1540 Dalmaçya’nın güneyinde “Castelnuovo” Kalesi’nin alınması.
20.10.1540 Osmanlı-Venedik barış antlaşmasının imzalanması.
22.04.1541 Veziriazam Lütfi Paşa’nın sadaretten azli.
Hadım Süleyman Paşa’nın tayini.
20.06.1541 Kanuni Sultan Süleyman’ın 9. seferi.
Kanuni’nin Budin Seferi için İstanbul’dan hareketi.
21.08.1541 Osmanlı ordusunun dört cepheden kuşatarak gerçekleştirdiği Budin zaferi.
26.08.1541 Kanuni Sultan Süleyman’ın Budin’e gelmesi.
29.08.1541 Bir yaşındaki küçük Macar Kralı II. Yanoş’un Türk ordugâhına getirilmesi.
Budin’in işgali ve Macaristan’ın Osmanlı ülkesine katılması.
30.08.1541 Orta Macaristan’da ilk idarenin kurulması.
02.09.1541 Kanunî’nin Budin’e girişi ve ilk Cuma namazını kılması.
04.09.1541 Küçük “Zigmond-Janos”a verilen Transilvanya-Erdel Beyliği fermanının kraliçe Isabelle’e gönderilmesi.
05.09.1541 Kraliçe Isabelle’nin krallık sarayını tahliyesi.
07.09.1541 Kral Ferdinand’ın elçiler göndererek Osmanlı hakimiyeti altında Macar Krallığına talip olması ve bu isteğin reddedilmesi.
20.10.1541 Barbaros Hayreddin Paşa’ya karşı ikinci Afrika seferine çıkan Almanya İmparatoru ve İspanya Kralı Charles Quint’in Cezayir sahillerine çıkarma hareketi.
23.10.1541 Cezayir’i savunan Hasan Ağa’nın Charles Quint’in ordusuna karşı zafer kazanması.
31.10.1541 Charles Quint’in Afrika sahilindeki ordu döküntüsünü donanmasına yükleyerek gitmesi.
09.10.1542 Kral Ferdinand adına haraç mukabilinde Macar tacını istemeye gelen Avusturya elçisinin reddedilmesi.
17.10.1542 Kanuni’nin Macaristan üzerine yürüyen müttefik Avrupa ordularına karşı İstanbul’dan Edirne’ye hareketi.
24.10.1542 Peşte’yi kuşatan müttefik Avrupa ordularının, oniki de bir oranındaki Türk koruyucularına mağlup olduktan sonra perişan kaçarken imha edilmesi.
23.04.1543 Kanuni Sultan Süleyman’ın 10. seferi.
Kanuni’nin “Usturgon” Estergon (Avusturya) seferi için Edirne’den hareketi.
28.05.1543 Barbaros Hayrettin Paşa’nın, Fransa’nın Almanya ile olan anlaşmazlığı sebebiyle Fransız Donanması’na destek olmak amacıyla, İstanbul’dan Nice hareketi.
04.06.1543 Edirne’den, Avusturya seferi için yola çıkan Kanuni Sultan Süleyman’ın Belgrad’a gelmesi.
20.06.1543 Barbaros Hayreddin Paşa’nın Mesina ve Reggio Kaleleri’ni teslim aldıktan sonra İtalya sahillerindeki faaliyetleri.
22.06.1543 Avusturya ile savaşda Türk ordusunun Valpo Kalesi’ni alması.
04.07.1543 Budin’in güneyinde bulunan Pees Kalesi’nin alınışı.
05.07.1543 Şikloş Kalesi’nin Türklere teslim oluşu.
20.07.1543 Barbaros Hayreddin Paşa kumandasındaki Fransa’ya giden donanmanın Marsilya’ya varması ve Kaptan Paşa’nın Marsilya’da karaya çıkması.
29.07.1543 Estergon Kalesi’nin kuşatılması.
05.08.1543 Barbaros Hayreddin Paşa kumandasındaki Türk donanmasının Marsilya’dan Toulon’a hareketi.
10.08.1543 Estergon Kalesi’nin Türk ordusu tarafından alınması.
20.08.1543 Türk donanmasının Nice’i fethi.
04.09.1543 Kanuni Sultan Süleyman komutasındaki kuvvetlerin “İstol-Belgrad”ı fethi.
09.10.1543 Kanuni Sultan Süleyman’ın Belgrad’a gelişi.
05.11.1543 Kanuni Sultan Süleyman’ın çok sevdiği, çok iyi yetişmiş şehzadesi Muğla Valisi şehzadesi Mehmed’in vefatı.
16.11.1543 Kanuni’nin İstanbul’a dönüşü.
Şehzade Mehmed’in cenaze merasimi.
05.04.1544 Şehzade Camii, Türbe ve Külliyesi’nin inşaatına başlanması.
23.04.1544 Budin Beylerbeyi Yahya Paşazade Mehmed Paşa’nın Macaristan’daki Avusturya Kaleleri’ni almak için kuşatma hareketi.
28.04.1544 Hadım Süleyman Paşa’nın azli, Damad Rüstem Paşa’nın tayini.
10.10.1544 Almanya ve Avusturya Devletleri ile birbuçuk senelik bir mütareke imzalanması.
04.07.1546 Şehzade Selim’in oğlu Şehzade Murad’ın doğumu.
19.07.1546 Türk denizcilik tarihinin en büyük kumandanlarından Barbaros Hayreddin Paşa’nın 80 yaşında vefat etmesi.
13.06.1547 Almanya ve Avusturya ile imzalanmış olan barış antlaşması gereğince her iki devletin de vergiye bağlanması.
19.06.1547 Türk-Alman barış andlaşmasının imzalanması.
01.08.1547 Türk-Alman barış andlaşmasının Kral Charles Quint tarafından onaylanması.
08.10.1547 Kanunî Sultan Süleyman’ın Almanya ve Avusturya ile imzalanmış olan barış andlaşmasını imzalaması.
İran Şahı I. Tahmasb’ın kardeşi Elkas-Mirza’nın Osmanlı Devleti’ne iltica etmesi.
29.03.1548 Kanuni Sultan Süleyman’ın 11. seferi.
Kanunî’nin ikinci İran seferi için Üsküdar’dan ayrılması.
27.07.1548 Kanunî’nin Şenb-i Gazan’a gelişi ve Tebriz’in işgal edilmesi.
12.08.1548 İstanbul’da Şehzade semtinde yapılan Şehzade Camii ve Külliyesi’nin tamamlanması.
15.08.1548 Kanuni’nin Van’a gelişi ve Van Kalesi’nin teslim olması.
13.09.1548 Vezir Ahmed Paşa kumandasındaki ordunun Tortum önlerine gelişi ve Tortum Kalesi’nin fethi.
05.10.1548 Kanuni’nin Diyarbakır’dan, İstanbul’a gelişi.
13.06.1550 Süleymaniye Camii ve Külliyesi’nin temel atma töreni.
10.07.1551 Avusturyalılara karşı Macaristan Serdarlığı’na tayin edilen Rumeli Beylerbeyi Sokullu Mehmed Paşa’nın ordunun başında olarak Belgrad’a gelişi.
16.07.1551 Kaptanı Derya Sokullu Mehmed Paşa’nın yönetiminde Turgut Reis’in ilk Malta akını.
12.08.1551 İran Şahı Tahmasb’ın Doğu Anadolu’ya akını.
15.08.1551 Trablusgarb’ın Turgut Reis tarafından fethi.
07.09.1551 Belgrad’dan hareket eden Sokullu Mehmed Paşa ordusunun Petervaradin civarında Tuna’dan karşıya geçmesi.
21.09.1551 “Beckskerek” Kalesi’nin işgali ve gelişen Türk fetihleri.
01.10.1551 Tamışvar Kalesi’nin kuşatılması.
04.10.1551 Avusturyalıların Lippa’yı kuşatmaları.
07.10.1551 Lippa Kalesi’nin düşmesi.
16.10.1551 Lippa Kalesi’nin teslimi için Ulema Paşa’nın yirmi günlük bir mütareke imzalaması.
05.12.1551 Ulema Paşa’nın askeriyle beraber Lippa Kalesi’nden çıkışı ve Avusturyalıların ihaneti.
23.02.1552 Büyük bir Türk zaferiyle neticelenen ”Segedin” baskını.
04.1552 Piri Reis’in Portekizlere karşı Maskat ve Hürmüz seferi.
01.04.1552 Hadım Ali Paşa’nın “Bespirem” Kalesi’ni kuşatması.
11.04.1552 “Bespiren” Kalesi’nin Avusturyalılardan alınması.
22.04.1552 Sokullu Mehmed Paşa’nın azli, Vezir Ahmed Paşa’nın Macaristan serdarlığına tayini.
15.05.1552 Ahmed Paşa Ordusu’nun Belgrad’da Sokullu Kuvvetleri ile birleşmesi.
27.06.1552 Türk ordusunun Tamışvar’a gelmesi ve kaleyi kuşatması.
25.07.1552 Türk Kuvvetleri’nin Tamışvar üzerine genel hücumu ve kalenin fethi.
11.08.1552 Hadım Ali Paşa’nın, Avusturyalılara karşı “Fülek” zaferi.
04.09.1552 Tisa Nehri üzerindeki “Szolnok” Kalesi’nin fethi.
09.09.1552 Budin’in 137 km. kuzeydoğusundaki Eğer Suyu üzerindeki “Eğer” Kalesi’nin kuşatılması.
19.10.1552 “Eğer” kuşatmasının kaldırılması ve ordunun geri çekilmesi.
01.02.1553 İstanbul’da imzalanan himaye antlaşması gereği Fransa’nın vereceği tazminata karşılık, Fransız Donanması’nın Türklere verilmesi.
15.06.1553 Turgud Reis’in Fransa’yı korumak için Akdeniz’e hareketi.
28.08.1553 Kanuni Sultan Süleyman’ın 12. seferi.
Kanuni’nin Nahçivan seferi için Üsküdar’a geçişi.
05.10.1553 Sultan Süleyman’ın Konya Ereğlisi’ndeki, Aktepe’de konaklaması.
06.11.1553 Şehzade Mustafa’nın idamı.
Vezir Rüstem Paşa’nın azli ve Kara Ahmed Paşa’nın tayini.
08.11.1553 Kanuni Sultan Süleyman’ın Haleb’e gelmesi.
27.11.1553 Şehzade Cihangir’in vefatı.
09.04.1554 Kanuni Sultan Süleyman’ın Haleb’den İran seferi için hareketi.
15.05.1554 “Cülek” Ordugâhı’nda Büyük Harb Divanı’nın toplanması.
20.05.1554 Kanuni Sultan Süleyman’ın Diyarbakır’dan hareketi.
02.07.1554 Hind Kaptanı Seydi Ali Reis’in Basra’dan hareketi.
05.07.1554 Kanuni’nin Kars önlerinde, İran Şahına harp ilan etmesi.
30.07.1554 Kanuni Sultan Süleyman’ın Nahçıvan’dan dönüşü.
02.08.1554 Safevi Hamze Sultan, Kızılbaş Beyleri ile “Taht-ı Süleyman” Bölgesi’nde savaş.
06.08.1554 Bayezid konağında İran’ın sulh teklifi.
17.08.1554 Hasankale-Pasinler konağında Doğu Anadolu Beyleri ve askerlerin terhis edilmesi.
22.08.1554 “Kala-i Zalim”in fethi ve Kerkük sancağının işgali.
26.09.1554 Erzurum konağına gelen İran elçisinin mütareke teklifi ve isteğin kabul edilmesi.
28.09.1554 Kanuni’nin Nahçivan seferinden Amasya’ya gelişi.
10.05.1555 İran Şahının barış imzalamak için görevlendirdiği elçinin Amasya’ya gelmesi.
29.05.1555 Osmanlı-İran barışının imzalanması.
02.06.1555 Barış imzalamak için geldikleri, fakat ancak 6 aylık mütareke imzalayan Avusturya elçilerinin Amasya’dan hareketleri.
26.06.1555 Kaptanı Derya Piyale Paşa ve Trablusgarp valisi Turgut Paşa’nın Fransa’yı himaye için Akdeniz seferine hareketleri.
31.07.1555 Nahçıvan seferinden dönen Kanuni Sultan Süleyman’ın Üsküdar sarayına gelmesi ve Rumeli’de büyük bir isyan hareketi yapan Düzmece Mustafa’nın idamı.
29.09.1555 Veziriazam Kara Ahmed Paşa’nın idamı. Rüstem Paşa’nın ikinci defa vezir tayini.
İstanbul’da ilk defa kahve içilmeye ve kahvehaneler açılmaya başlanması.
Büyük şair Fuzuli’nin vefat etmesi.
21.05.1556 Budin Velisi Hadım Ali Paşa’nın kaleyi muhasara için Segedin’e gelmesi.
21.06.1556 Genel hücumun neticesiz kalması.
21.07.1556 Szigeth kuşatmasının kaldırılması.
07.06.1557 İnşaatı tamamlanan Süleymaniye Camii ve Külliyesi’nin hizmete açılması.
22.05.1558 İspanya işgalinde bulunan Bizerk’in alınması.
İspanya’nın doğusundaki Balear Adaları’nın en büyüğü olan Mayarko Adası’na sefer yapılması.
29.05.1559 Şehzade Bayezid ile Selim’in Konya ovasında karşılaşmaları.
31.05.1559 Şehzade Bayezid ordusunun geri çekilmesi.
05.06.1559 Kanuni Sultan Süleyman’ın 13. seferi.
Anadolu’daki durum sebebiyle Kanuni’nin ordusu başında Üsküdar’a geçişi.
07.07.1559 Şehzade Bayezid’in 12 bin kişilik bir kuvvetle ve dört oğluyla beraber Amasya’dan İran’a hareketi.
Kaptan-ı Derya Piyale Paşa’nın Avlonya seferi.
24.11.1559 Şehzade Bayezid ve ordusunun Kazvin’e gelmesi.
12.02.1560 Şehzade Bayezid’in Kazvin’de hapsedilmesi.
02.03.1560 Avrupa hristiyan donanmasının Cerbe Adası’nda demirlemesi.
07.03.1560 Düşman donanmasının Cerbe Adası’na asker çıkarması.
12.03.1560 Cerbe Adası Kalesi’nin teslim olması.
04.04.1560 Türk Donanması’nın Akdeniz seferine başlamak üzere hareketi.
01.05.1560 Türk Donanması’nın Modon’dan hareketi.
07.05.1560 Türk Donanması’nın Malta önlerine gelmesi.
14.05.1560 Türk denizcilik tarihinin en önemli zaferlerinden Cerbe zaferi.
30.07.1560 Cerbe Kalesi’nin teslim olması.
27.09.1560 Zafer kazanan donanmanın İstanbul’a dönmesi.
18.03.1561 Şehzade Murad’ın Manisa Valiliğine tayin edilmesi.
10.07.1561 Veziriazam Rüstem Paşa’nın vefatı. Semiz Ali Paşa’nın tayini.
25.09.1561 Şehzade Beyazid’in Kazvin’de dört oğlu ile birlikte idamı.
01.06.1562 Osmanlılar ile Avusturyalılar arasında barış imzalanması.
20.09.1563 İstanbul’da büyük sel felaketinin yaşanması.
22.12.1564 Haraç getiren Avusturya elçisinin İstanbul’a gelmesi.
04.02.1565 İmparatorluk elçileri tarafından Avusturya haracının taktimi ve barışın yeniden bozulmaya başlaması.
01.04.1565 Donanmanın Malta seferine başlaması.
20.05.1565 Malta Adası’na asker gönderilmesi.
25.05.1565 Uluç Ali Paşa’nın Malta Adası’na gelişi.
02.06.1565 Trablusgarb Beylerbeyi Turgud Reis’in Malta’ya gelmesi.
17.06.1565 Savaş sırasında Turgut Reis’in şehit düşmesi.
23.06.1565 Malta Adası’nda “Saint-Elme” Kalesi’nin fethi.
28.06.1565 Veziriazam Semiz Ali Paşa’nın vefatı, Sokullu Mehmed Paşa’nın ikinci defa vezirliği.
01.07.1565 Malta Adası’nda ikinci muhasara hareketinin başlaması.
07.09.1565 Malta’ya yardım için hristiyan ordusuna silah, cephane ve erzak gelmesi.
08.09.1565 Malta kuşatmasının kaldırılması.
Başarısız bir seferden sonra ordu ve donanmanın Malta’dan İstanbul’a hareketi.
14.04.1566 Türk donanmasının Sakız Adası’nı fethi.
01.05.1566 Kanuni Sultan Süleyman’ın 14. seferi. (Son sefer) Zigetvar seferi.
26.05.1566 Kanuni’nin torununun oğlu Şehzade Mehmed’in doğumu.
19.06.1566 Kanuni Sultan Süleyman’ın Belgrad’a gelişi.
29.06.1566 “Zemlin” konağında Erdel Hanı Zigismond-Janos’un huzura kabulü.
18.07.1566 Kanuni Sultan Süleyman’ın Drava Nehri üzerine kurulan büyük köprüyü kayıkla teftişi.
03.08.1566 Budin Beylerbeyi Arslan Paşa’nın idamı.
05.08.1566 Kanuni Sultan Süleyman’ın ve ordunun Zigetvar’a gelişi ve Kale’nin kuşatılması.
13.05.1566 Eski Zigetvar Kalesi’nin işgali.
01.09.1566 “Gyula” Kalesi’nin Pertev Paşa ordusuna teslim olması.
Kanuni’nin hastalığı.
07.09.1566 Kanuni’nin Sultan Süleyman’ın vefatı.
Sultan II. Selim’in tahta çıkışı.